Jo çdo dëm kolateral mund të justifikohet me një "objektiv ushtarak legjitim", veçanërisht nëse ai lë imazhe terrori që do të mbahen mend dhe do të mbeten të ngulitura në historinë njerëzore. Disa kufij thjesht nuk duhen kapërcyer.Konfliktet e përgjakshme në Lindjen e Mesme, për fat të keq, nuk janë të reja, por një histori afatgjatë dhe komplekse. Megjithatë, ka disa ngjarje kyçe që tërheqin vijën e konfliktit deri më sot: krijimi i shtetit të pavarur të Izraelit në vitin 1948, pas eksodit të hebrenjve në Luftën e Dytë Botërore, në territorin palestinez (të administruar në atë kohë nga britanikët) ku jetonte tashmë një popullsi arabe. Komiteti Special i Kombeve të Bashkuara për Palestinën doli me një plan për dy shtete dhe një territor të administruar së bashku në pjesën e Jeruzalemit dhe Betlehemit, i cili nuk u pranua. Që nga ajo kohë, Libani ka qenë një strehë për shumë refugjatë nga territoret palestineze. Kjo është pikërisht arsyeja pse, në vitin 1975, vendi u zhyt në luftë civile: ka një marrëveshje midis historianëve se lufta shpërtheu si rezultat i një periudhe të ndarjes në rritje midis atyre libanezëve që mbështetën të drejtën e rezistencës palestineze për të organizuar operacione kundër Izraeli nga toka libaneze dhe ata që ishin kundër këtyre operacioneve.
Ngritja e Hezbollahut
Izraeli pushtoi Libanin në vitin 1982 për të dëbuar Lëvizjen Çlirimtare Palestineze, duke çuar në një pushtim të zgjatur. Si kundërpërgjigje ndaj pushtimit izraelit, u formua Hezbollahu, një grup militant shiit i mbështetur nga Irani, i cili në vitin 1985, përmes një manifesti të hapur, e bëri publik synimin e tij konfrontimin me Izraelin dhe vendet perëndimore. Hezbollahu ka qenë një lojtar i rëndësishëm në konflikt që atëherë, duke u përfshirë në përleshje të shumta me forcat izraelite. Pas një sërë përshkallëzimesh, e fundit ndodhi në tetor të vitit 2023 dhe është ende në vazhdim, duke arritur kulmin me sulme të paprecedentë përmes pajisjeve elektronike. Hamasi, nga ana tjetër, është gjithashtu një organizatë paraushtarake në shkallë më të vogël që lufton për çlirimin e Palestinës. Ajo u formua gjatë Intifadës së parë në vitin 1987, por është kryesisht sunite. Përçarja sunite-shiite nuk është e re, dhe ajo reflektohet gjithashtu në shumë linja në marrëdhëniet moderne ndërkombëtare.Pager-ët vdekjeprurës
Pajisjet pager të përdorura nga forcat e Hezbollahut në Liban dhe Siri shpërthyen pothuajse njëkohësisht më 17 shtator, duke lënë të paktën nëntë të vdekur dhe 2,800 të plagosur, sipas raporteve lokale. Një ditë më pas, pajisje radiofonike shpërthyen në të gjithë Libanin, duke vrarë 20 dhe duke plagosur të paktën 400. Grupi militant fajësoi kundërshtarin e vet, Izraelin. Autoritetet izraelite deri më tani kanë refuzuar të komentojnë.
Burimi: pixabay.com
Sido që të jetë, Izraeli ka kohë që është në luftë me organizatën paraushtarake, por është shumë i kujdesshëm në zbatimin e së drejtës ndërkombëtare humanitare, pra nuk është nënshkrues i protokolleve shtesë të Konventave të Gjenevës që gjenerojnë një nivel të rritur të mbrojtjes. E drejta e natyrshme e shteteve për vetëmbrojtje është ylli i tyre udhërrëfyes. Megjithatë, edhe justifikimi apo lejueshmëria e përdorimit të forcës në të drejtën ndërkombëtare nuk jep të drejtën - forca e përdorur të jetë e pakufizuar, pavarësisht nëse aktorët e konfliktit kanë aderuar në një konventë të caktuar apo jo. Nga Klauzola Martens e deri më sot, sado të ndryshojnë format e luftës, parimet bazë mbeten të njëjta, edhe pse të interpretuara në kontekste të ndryshme, duke balancuar proporcionalitetin, domosdoshmërinë, dallimin dhe domosdoshmërinë ushtarake me parimin e humanizmit. Kjo klauzolë është emëruar pas Fyodor Fyodorovich Martens, i cili prezantoi klauzolën për herë të parë në Preambulën e Konventës së Hagës të vitit 1899 (si një kompromis në diskutimet për trajtimin e luftëtarëve që nuk u është dhënë statusi i të burgosurit të luftës). Klauzola Martens, e kuptuar sot si e zbatueshme e përgjithshme, i është dhënë statusi i një rregulli zakonor dhe është miratuar, tërësisht ose pjesërisht, nga instrumente të tjera të DNH-së. Efekti i klauzolës është të theksojë se në rastet që nuk mbulohen nga traktatet e DNH-së, personat e prekur nga konflikti i armatosur nuk do ta gjejnë veten kurrë plotësisht të privuar nga mbrojtja. Në vend të kësaj, sjellja e shteteve ndërluftuese mbetet e qeverisur minimalisht nga parimet e ligjit të kombeve, humanizmit dhe njerëzimit. Edhe duke pasur parasysh idenë se ato lloj pager-ë u përdorën vetëm nga Hezbollahu dhe synonin qartë dhe saktë vetëm individët që do të përbënin një objektiv legjitim ushtarak (sado të pakëndshëm që tingëllon, kjo është terminologjia e duhur ligjore) për pjesëmarrje aktive në armiqësi (të cilat askush nuk mund të vërtetohet ndonjëherë), metoda e likuidimit ose neutralizimit të armikut është në kundërshtim me parimet e së drejtës ndërkombëtare, sepse shkakton vuajtje shtesë të panevojshme dhe ka një efekt jodiskriminues në mjedis. Jo të gjitha dëmet kolaterale mund të justifikohen nga një objektiv legjitim ushtarak, veçanërisht nëse ai lë imazhe terrori që do të mbahen mend dhe do të mbeten të ngulitura gjatë në historinë njerëzore. Disa kufij thjesht nuk duhen kapërcyer!
