Gjorgji Spasov
Bullgaria nuk mund të kërkojë që me ndonjë marrëveshje të re ose deklaratë të re, ne të pranojmë se kombi maqedonas dhe gjuha maqedonase janë pa historinë dhe rrënjët e tyre. Kjo nuk hyn në fushën e vendimeve politike. Është një sferë e bindjes politike, e provës shkencore, madje dhe e besimit njerëzor që është ndërtuar në çdo komb dhe vazhdon mbi bazën e të vërtetave, por edhe të miteve dhe mitologjive. Është një sferë në të cilën askush nuk mund të pretendojë se ka një monopol të së vërtetës.
Ne nuk duhet të shqetësohemi nga fakti se qeveria bullgare, parlamenti bullgar dhe Akademia Bullgare e Shkencave (BAN) pretendojnë se nuk ka gjuhë maqedonase, dhe se gjuha maqedonase, që është regjistruar si gjuhë zyrtare në Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë, ka qenë vetëm një nga Dialektet bullgare.
Kjo nuk është asgjë e re. Megjithë edhe përkundër këtyre pretendimeve që kanë ekzistuar me vite dhe që akoma janë aktuale tek fqinji ynë, ne si popull maqedonas me këtë gjuhë jetojmë dhe përparojmë paqësisht me sukses për më shumë se 45 vjet si anëtare e federatës jugosllave, dhe për gati 30 vjet përparojmë si shtet i pavarur dhe anëtare e pavarur e Kombeve të Bashkuara.
Gjatë kësaj periudhe 75 vjeçare nga kodifikimi i gjuhës letrare maqedonase, kjo gjuhë vazhdoi dhe u zhvillua si një nga tre gjuhët zyrtare të Jugosllavisë, u bë një gjuhë e njohur nga Kombet e Bashkuara, dhe filloi të studiohet si një gjuhë e veçantë, gjuha maqedonase, në një varg katedrash të gjuhëve sllave në botë dhe në këtë gjuhë është krijuar një letërsi dhe kulturë e madhe.
Bullgaria e njohu gjuhën maqedonase
Përballë këtyre fakteve, Bullgaria në kohën e Presidentit të saj të dytë të zgjedhur në mënyrë demokratike Petar Stojanov pranoi që marrëveshjet midis dy vendeve të nënshkruhen me formulimin "në gjuhën maqedonase sipas Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë dhe në bullgarisht sipas Kushtetutës së Republikës së Bullgarisë". Në fakt ajo ka njohur realitetin politik në Maqedoninë e sotme dhe i hapi rrugën nënshkrimit pa pengesë të të gjitha marrëveshjeve të bashkëpunimit midis dy vendeve, si dhe për nënshkrimin e Marrëveshjes së Fqinjësisë dhe Miqësisë me Bullgarinë në vitin 2017, nga Kryeministrat Zoran Zaev dhe Bojko Borisov.
Kjo ishte, ndër të tjera, një nga arsyet që edhe Greqia, me Marrëveshjen e Fqinjësisë, pranoi që gjuha jonë të pranohet dhe të përdoret kudo në botë si gjuhë maqedonase (pa fusnotë), sepse gjuha është në thelb të identitetit tonë të veçantë kombëtar maqedonas.
Mohimet nuk e ndryshojnë realitetin
Përpjekja e tanishme e Bullgarisë për të bindur botën dhe ne në Maqedoni, me disa shënime në dokumentet evropiane, se gjuha maqedonase nuk është gjuhë e veçantë, por vetëm një dialekt i bullgarishtes, është një gjest politik që nuk mund të ndryshojë asgjë, por vetëm t’i hedhë pak kripë plagëve tona dhe për ta ekspozuar Bullgarinë në një tallje ndërkombëtare.
Njohja e veçorisë së një gjuhe ose e ndonjë gjuhe nuk varet nga vendimi politik i ndonjë shteti dhe në veçanti nuk varet nga deklarata politike dhe pozicioni i shtetit fqinj.
Nëse do të ishte kështu, pas 45 vitesh gjuhë zyrtare serbo-kroate, askush nuk do ta pranonte kurrë se ka gjuhë kroate, boshnjake ose malazeze, domethënë ato janë gjuhë të veçanta, mbi bazën e të cilave ndërtohen dhe zhvillohen kombe të veçantë dhe kultura kombëtare.
Këto janë padyshim gjuhë të ngjashme si moldavishtja dhe rumanishtja, rusishtja dhe Bjellorusia dhe shumë të tjera, por ato janë të veçanta dhe të njohura në të gjithë botën sepse, në fund të fundit, gjuha e një kombi dhe përcaktimi i saj janë pjesë e së drejtës universale të vetëvendosjes.
Vetëm në kohën kur diskutohet e drejta e vetëvendosjes, lind përpjekja për të mohuar veçantinë e tjetrit.
Rënia e Jugosllavisë filloi me propagandën e Millosheviqit duke u tallur me veçantinë e gjuhës kroate. Satiristët serbë që në vitin 1971, thoshin se vetëm gjuha e urrejtjes së nacionalistëve kroatë dhe serbë ishte e njëjtë, dhe shkruan: "Vetëm pasi serbët dhe kroatët shpërthejnë në gjuhët e njëri-tjetrit kuptuan se gjuha e tyre ishte e njëjtë", dhe në kohën e Millosheviçit, pas shpalljes së pavarësisë së Kroacisë, ata pas "Javës së Kancerit", nacionalistët serbë do të organizonin: „Недеља борбе против тједна„. (Java e luftimeve)
Ajo politikë e mohimit të veçorive të gjuhëve të tjera u shua njëherë e përgjithmonë. Ajo nuk mund ta ndryshojë realitetin dhe për këtë arsye tingëllon vetëm si një rikthim nga kohërat e lashta dhe të këqija.
Të mohuarit ka lidhje me "historinë e përbashkët"
Refuzimi i veçantisë së gjuhës maqedonase nga ana e Bullgarisë mendoj se nuk ka për qëllim mohimin e ekzistencës së "gjuhës maqedonase sipas Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë", respektivisht nuk ka për qëllim mohimin e realitetit tashmë të njohur nga ana e tyre. Ky mohim ka të bëjë me temën: A ekzistonte apo jo historia dhe kultura kombëtare e Maqedonisë para vitit 1945, dhe çfarë duhet pranuar si një histori e përbashkët me Bullgarinë, për të cilën u formua edhe një Komision për Çështje Historike dhe Arsimore midis dy vendeve.
Burim: makfax.com.mk
Me "Pozicionin kornizë" të saj, qeveria bullgare tashmë ka vendosur politikisht të arbitrojë lidhur me këtë çështje dhe, duke parë tekstin e dokumentit në tërësi, duket qartë se qeveria bullgare bën të ditur se kushti që Republika e Maqedonisë së Veriut të bëhet anëtare e BE-së është që ajo të pranojë interpretimin e historianëve bullgarë për origjinën e kombit maqedonas dhe gjuhën maqedonase si një e vërtetë unike e bazuar në fakte historike.
Sipas kësaj "të vërtete historike", kombi maqedonas u krijua me një vendim politik pas Luftës së Dytë Botërore, d.m.th., kombi maqedonas është një entitet artificial, një konstruksion politik (para së gjithash i serbëve dhe Titos) i krijuar me qëllim të çbullgarizimit të popullatës në pjesën e Maqedonisë së Vardarit, dhe gjuha maqedonase është një dialekt bullgar, i shkruar në një makinë shkrimi serbe, me qëllim që sa më tepër të distancojë popullsinë bullgare në Maqedoninë e Vardarit nga rrënjët e saj bullgare.
Republika e Maqedonisë së Veriut, sipas pozicionit kornizë të Qeverisë Bullgare dhe Kuvendit Bullgar, duhet të pranojë gjithashtu se "shkrimi i ndryshëm i historisë së Maqedonisë pas vitit 1944 me përvetësimin e historisë së një pjese të popullit bullgar (i cili jetonte deri më 1944 në territorin e Maqedonisë së Vardarit dhe në Mbretërinë e SKS -serbëve, kroatëve dhe sllovenëve - shënimi im) është një nga shtyllat e konstruksionit ideologjik anti-bullgar të totalitarizmit jugosllav ". Çdo interpretim tjetër i ngjarjeve para-1944 që nuk është në përputhje me "të vërtetën historike" të krijuar nga historianë dhe politikanë bullgarë, me fjalë të tjera, do të konsiderohej si politikë anti bullgare në Republikën e Maqedonisë së Veriut, respektivisht për politikë e cila është mbeturinë e totalitarizmit jugosllav.
Qëllimi i këtij arbitrazhi politik në histori është t'i japim fund debatit për historinë e përbashkët të Bullgarisë dhe Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe dilemave rreth Goce Delçevit ose asaj se çfarë duhet të festojmë së bashku, por të mos pranohet edhe mendimi se një komb i krijuar artificialisht pas vitit 1945 mund të ketë pakicën e vet kombëtare në vendet fqinje.
"Pozita e fundit ideologjike kornizë" e Bullgarisë, e cila nuk ndryshon nga pozita e Todor Zhivkovit gjatë totalitarizmit më të errët bullgar, nuk lë një hapësirë të madhe për manovrim të Maqedonisë për debat dhe jo më për një marrëveshje në Komisionin për Çështje Historike dhe Arsimore.
Pse pikërisht tani?
Çështja se pse Bullgaria tani po azhurnon pozicionet e saj historike mbi Maqedoninë duket se është mjaft e qartë.
Shteti dhe diplomacia bullgare, nga pëlqimi dhe mbështetja e së cilës varet edhe anëtarësimi i Maqedonisë në BE, po shikojnë mundësinë që në procesin e anëtarësimit të Maqedonisë në BE të gjejnë ndonjë lëshim nga Maqedonia. Këtë lëshim ata e quajnë "njohjen e së vërtetës historike bazuar në fakte, të cilat do të parandalojnë përvetësimin e historisë kombëtare bullgare dhe do të parandalojnë propagandën anti-Bullgare në Republikën e Maqedonisë së Veriut".
Sot në Bullgari ka shumë që mendojnë se Greqia me Marrëveshjen e Fqinjësisë së mirë ka mbrojtur të kaluarën e saj antike, ndërsa Bullgaria me Marrëveshjen me Maqedoninë nuk ka arritur të imponojë dispozita të qarta për mbrojtjen e të kaluarës së saj historike. Prandaj, ajo kërkon të arrijë qëllimet e saj duke bërë presion mbi Komisionin e Çështjeve Historike dhe Arsimore të të dy vendeve.
Bullgaria, tani përmes Komisionit, dhe me presion politik, po përpiqet t'i imponojë vendit tonë një interpretim të ri dhe "korrekt" të origjinës së kombit maqedonas dhe gjuhës maqedonase, i cili duhet të jetë pjesë e sistemit tonë ideologjik, politik dhe arsimor. Lidhur me atë që thotë Bojko Borisov se “ne nuk jemi ende të pjekur për anëtarësimin në BE", ai siç duket pjekurinë tonë e lidh me aftësinë për të njohur „të vetmen të vërtetë historike “ që e ofrojnë historianët dhe politikanët bullgarë.
Ndërsa kur presidenti i Bullgarisë Rumen Radev thotë se Bullgaria duhet që të parashtrojë vijat e kuqe për përkrahje të Maqedonisë në BE mendon për të njëjtat gjëra.
Kjo tingëllon si shantazh dhe presion nga ai që është më i madh dhe më i fortë ndaj atij që është më i dobët, dhe vështirë se do të gjejë mirëkuptim nga kushdo qoftë, jo vetëm në Maqedoni, por edhe tek anëtaret e tjera të BE-së.
Për burrështetasit dhe diplomatët me përvojë , do të ishte e qartë, se ky është një veprim i gabuar , i cili jo vetëm që nuk do t’i afrojë Maqedoninë dhe Bullgarinë por përkundrazi do t’’i largojë edhe më shumë.
Për fat të mirë, ne kemi një Marrëveshje
Për fat të mirë, Marrëveshja e Fqinjësisë dhe Miqësisë me Bullgarinë, me të gjitha dobësitë e saj, në të tilla momente tregon se është mekanizmi më i rëndësishëm mbrojtës për Maqedoninë. Kjo marrëveshje është simetrike dhe nuk nënkupton kushtëzimin apo shantazhimin e njërës prej palëve të marrëveshjes, por bën thirrje për gjetjen e pikave të përbashkëta nga historia e të dy vendeve, të cilat mund të ndihmojnë në avancimin e afrimit dhe bashkëpunimit të të dyja kombeve.
Nëse politika është një art për realizimin e asaj që është e mundur, atëherë pala bullgare së shpejti do të jetë në gjendje të kuptojë, siç kuptuan tashmë edhe shumë intelektualë bullgarë, se qëndrimet e pozicionit kornizë të Qeverisë dhe Deklaratës së Kuvendit të Bullgarisë. janë kërkesa të asaj që është e pamundur.
Pa pozicionin kornizë dhe pa deklaratën, Bullgaria mundej dhe mund të pretendonte që këto pozicione t’i paraqiste në Komisionin për Çështje Historike dhe Arsimore dhe të priste përparim vetëm nëse më në fund do të kuptonte se maqedonasit mbeten maqedonas dhe do ta kodifikonin gjuhën e tyre letrare si maqedonisht vetëm për hir të aftësisë të mbrohen nga asimilimi, jo vetëm nga bullgarët por edhe serbët dhe grekët.
Për këtë proces të mbrojtjes së veçantisë kombëtare maqedonase dhe gjuhës maqedonase nuk kanë meritë vetëm luftëtarët e LNÇ-së dhe Titoja, por shumë figura të tjera historike, të cilat përmes idesë së krijimit të një shteti të pavarur të Maqedonisë, dhe sloganit "Maqedonia e maqedonasve" nga fundi i shekullit të 19-të dhe fillimi i shekullit të 20-të krijuan parakushtet që një ditë ky ideal të bëhej realitet.
Ideja se "tani është koha për t’i bërë presion Republikës së Maqedonisë së Veriut" është e keqe dhe joproduktive. Ajo na kthen në marrëdhëniet me fqinjët në të kaluarën madje që para pavarësisë së Maqedonisë. Dhe ajo mund të na largojë nga objektivi i dëshiruar të cilin e përcaktuam se zgjidhje, nëse ne nuk mund të gjejmë më një të kaluar të përbashkët për të festuar dhe përkujtuar të përpiqemi të gjejmë një të ardhme të përbashkët.
Bullgaria nuk mund të këkojë që me një marrëveshje të re ose një deklaratë të re të pranojmë që kombi maqedonas dhe gjuha maqedonase janë pa historinë dhe rrënjët e tyre. Kombi maqedonas, nga dita kur u krijua si shtet (75 vjet më parë), ka mundur lirshëm të kërkojë etnogjenezën e vet, historinë e saj, për të festuar rrënjët dhe meritat historike të atyre që ndihmuan në krijimin e tij, dhe mbi këtë bazë të përcaktohet se si një komb midis kombeve në botë dhe shtet midis shteteve.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose para se të merrni përmbajtjen
Vërejtje: Mendimet dhe qëndrimet e këtij shkrimi janë të autorit dhe nuk i reflektojnë pozicionet e Institutit për studime komunikuese e as të donatorit.
