Sido që të përfundoj kjo luftë, një gjë është e sigurtë, që bota si asnjëherë më parë është angazhuar në gjetjen e një zgjidhje përfundimtare të këtij kontesti gati se një shekullor.
Autoritetet e Spanjës, Irlandës dhe Norvegjisë njoftuan të martën më 28 maj se njohin zyrtarisht shtetin e Palestinës. Gjithashtu më 5 qershor, Sllovenia, një vend anëtar i Bashkimit Evropian, me gjithë protestat e qeverisë izraelite, njoftoi se e njeh Palestinën si shtet të pavarur. Në muajt e fundit, në këtë drejtim kanë marrë vendime edhe qeveritë e Barbados, Xhamajkës, Trinidadit dhe Tobagos dhe Bahamas. Kështu, numri i vendeve në botë që njohin Palestinën si shtet është rritur në 147.
Aktualisht, pothuajse të gjitha vendet aziatike, afrikane dhe të Amerikës Latine dhe afërsisht gjysma e vendeve të Evropës Lindore dhe Qendrore e njohin Palestinën. Me vendimet e fundit të Spanjës, Irlandës dhe Norvegjisë, disa vende të Evropës Perëndimore u përfshinë për herë të parë në këtë komunitet.
Kryeministri spanjoll Pedro Sanchez, i cili ishte protagonisti kryesor në procesin e njohjes se Palestinës nga Spanja, theksoi se ata njohin pavarësinë e një shteti të vetëm dhe të bashkuar palestinez, kryeqyteti i të cilit është Jerusalemi Lindor dhe përfshin Rripin e Gazës dhe Bregun Perëndimor, dhe se ata nuk do të pranojnë asnjë ndryshim në kufijtë e vitit 1967, përveç nëse të gjitha palët bien dakord.
Kufijtë e vitit 1967 si e vetmja mundësi për zgjidhje
Siç dihet, Shteti i Palestinës, që mbulonte kufijtë para luftës së vitit 1967, u shpall në Algjeri nga Jaser Arafati më 15 nëntor 1988. Palestina u njoh në të njëjtën ditë nga 13 vende, përfshirë edhe Turqinë. Në fund të vitit 1988, numri i vendeve që kishin vendosur ta njihnin kaloi mbi 80.
Në disa aspekte, procesi që po shohim sot është paralel me atë që ndodhi në vitin 1988 gjatë krijimit të shtetit palestinez. Arsyeja numër një pse Arafat shpalli shpalljen e pavarësisë në mërgim në atë kohë ishte shpërthimi i Intifadës së Parë në ditët e fundit të vitit të 1987. Intifada, e cila filloi si rezultat i vrullit të akumuluar gjatë dekadave, përveç rezultateve të tjera, e bëri çështjen e harruar palestineze edhe një herë një nga pikat kryesore të agjendës botërore. Shpallja e një shteti të pavarur palestinez solli rezultate të kufizuara në terren. Por pavarësisht kësaj, shpallja e një shteti të pavarur palestinez ndikoi fuqishëm në problematizimin e tij ndërkombëtar. Konferenca e Madridit e mbajtur në 1991 dhe Marrëveshja e Oslos e 1993 ishin rezultate të drejtpërdrejta të aktit të shpalljes së pavarësisë.
Sulmi i Hamasit ndaj Izraelit, i cili filloi më 7 tetor, ndodhi në një moment kur çështja palestineze ishte harrur pothuajse plotësisht nga faktori ndërkombëtar, kur shumë shtete arabe po përgatiteshin të lidhnin marrëveshje normalizimi me Izraelin, kur Gaza pushoi së qeni një vend për të jetuar dhe kur sulmet e kolonëve në Bregun Perëndimor po shtoheshin çdo ditë e më tepër.
Me sa duket, sulmet e Hamasit të 7 tetoririshin të menduara mirë dhe me një qëllim të qartë politik. Disa analistë besojnë se Hamasi me sulmin e 7 tetorit donte të tërhiqte vëmendjen e botës për çështjen palestineze, e cila siç thamë ishte neglizhuar pothuajse plotësisht.
Parë nga nga këndvështrimi i sotëm, duket se Hamasi ka arritur disa nga qëllimet e tij. Kështu, sulmet dhe ndërhyrjet ushtarake të shtetit izraelit kundër popullatës civile në Gaza kanë angazhuar komunitetin ndërkombëtar për të gjetur një formulë të qëndrueshme për zgjidhjen e çështjes palestineze. Këto sulme, të interpretuara nga shumë kush si terroriste, po e detyrojnë botën të gjejë një formulë që do t'i lejojë palestinezët të jetojnë të sigurt në vendin e tyre.
Rruga drejt një shteti palestinez me sovranitet absolut
Pika e përbashkët e shumë komentuesve që nga ditët e para të “Operacionit Stuhia Al-Aksa” ishte se status quo-ja e vjetër nuk do të rivendosej. Ndër mundësitë që përflitej pas këtij sulmi ishte fillimi i një lufte rajonale, një pushtim i plotë i Gazës dhe internimi i më shumë se 2 milionë banorëve, ose, anasjelltas, fillimi i një procesi që do të çonte në shkatërrimin e Izraelit. Ndërsa të tre këta skenarë ende ekzistojnë si mundësi reale, duhet të theksohet gjithashtu se ato janë të gjitha mundësi të pakta. Mundësia më e fortë dhe reale është që një formulë që do të parandalonte përsëritjen e luftërave të ngjashme dhe që do të zbatohej me konsensus ndërkombëtar dhe krijimin e një shtet palestinez në kufijtë e vitit 1967 i cili do të pranohej globalisht.
Burimi: freepik.com
Sigurisht, këtu duhet të merret parasysh vullneti dhe preferencat e palestinezëve. Ndërsa Fatah (Lëvizja për Çlirimin Kombëtar të Palestinës. Organizata e rezistencës Palestineze e themeluar në vitin 1959 nën udhëheqjen e Jaser Arafatit dhe partisë në pushtet në Autoritetin Kombëtar Palestinez) ka mbrojtur një zgjidhje me dy shtete për dekada, disa lëvizje politike palestineze ((Fronti Popullor për Çlirimin e Palestinës, Organizata e Xhihadit Islamik Palestinez) ende e refuzojnë këtë model me arsyetimin se kjo është një arratisje nga qëllimi historik për dekolonizimin e të gjithë territorit të Palestinës.
Pozicioni i Hamasit (Lëvizja e rezistencës islame - nga SHBA, BE, Izraeli, Japonia etj. është shpallur organizatë terroriste) për këtë çështje nuk është mjaft i qartë. Dokumenti i ri i politikës së lëvizjes, i formuluar në vitin 2017, nga njëra anë, thekson qëllimin e çlirimit të gjithë tokës së quajtur Palestinë deri në vitin 1948, dhe nga ana tjetër, thekson se ata janë të hapur të bisedojnë për një shtet palestinez në kuadër të kufijve të vitit 1967. Kjo situatë, e cila duket të jetë një pasqyrim i dallimeve të opinioneve brenda lëvizjes, mund të interpretohet si si një trampolinë drejt arritjes së qëllimeve historike.
Pyetja kryesore që duhet bërë në këtë pikë është se çfarë saktësisht do të marrin dhe çfarë nuk do të marrin palestinezët. Është e sigurt se asnjë palestinez nuk do të pranojë heqjen dorë nga ndonjë rajon që komuniteti ndërkombëtar e konsideron territor palestinez, veçanërisht Jeruzalemin Lindor. Gjithashtu për palestinezët nuk është aspak e pranueshme që vendbanimet izraelite në Bregun Perëndimor të mos evakuohen, çdo prani izraelite në këta kufij nuk do të pranohet nga palestinezët. Gjithashtu për palestinezët, krijimi i një ushtrie palestineze është një kusht i domosdoshëm.
Nëse palestinezët nuk i sigurojnë të gjitha këto kërkesa, çdo model tjetër paqebërjeje nuk do të kualifikohej si "zgjidhje". Sepse në të kundërtën, ashtu si procesi i Oslos i vitit 1993, do të thotë të heqësh dorë nga shumë gjëra në këmbim të paqes, dhe në fund ndoshta do të dështojë. Me fjalë të tjera, ajo që është po aq e rëndësishme sa pranimi i një shteti palestinez është që ky shtet të ketë të drejta sovrane të plota dhe absolute.
Është e vërtetë që SHBA-ja vuri veton ndaj projekt-rezolutës, e cila u soll në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (KSOKB) më 18 prill, e cila rekomandonte që Asambleja e Përgjithshme të njohë shtetin e Palestinës. Por nga ana tjetër, anëtarët e tjerë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit, Anglia abstenoj, ndërsa Franca, Rusia dhe Kina votuan për miratimin e kësaj rezolute. Ky votim i rezolutës shënon një hap të rëndësishëm drejt shndërrimit të Palestinës në një shtet sovran sipas modelit të "dy shteteve".
Në këtë drejtim ishte edhe votimi më datë 10 maj, kur Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara me 143 vota miratoi rezolutën që Këshilli i Sigurimit i OKB-së duhet të shqyrtojë dhe mbështesë anëtarësimin e plotë të Palestinës në Kombet e Bashkuara. Kjo rezolutë pa asnjë dyshim përmirësoi edhe statusin e Palestinë. Vendimi për të njohur Spanjën, Irlandën dhe Norvegjinë ishte një tjetër pikë kthese. Përpjekjet këmbëngulëse të shumë aktorëve, veçanërisht të Turqisë, janë të njohura për të gjitha palët. Megjithatë, nëse këto nisma do të jenë të suksesshme apo jo dhe cila do të jetë përmbajtja e një shteti të mundshëm palestinez, do të përcaktohet në fund të një procesi që do të shtrihet në vitet e ardhshme dhe do të jetë skenë e luftimeve të ashpra.
Sido që të përfundojë kjo luftë, një gjë është e sigurt, se bota është e angazhuar si kurrë më parë në gjetjen e një zgjidhjeje përfundimtare për këtë mosmarrëveshje gati shekullore. Njohja e shtetit palestinez nga disa shtete anëtare të BE-së si dhe mbështetja e fuqive botërore dhe rajonale si Kina, Brazili, Turqia e të tjera na bëjnë të mendojmë se një ditë kjo çështje do të mbyllet njëherë e përgjithmonë.
Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josep Borrell, në mbledhjen e ministrave të punëvë të jashtme etë G-20, të mbajtur në Brazil, më 22 shkurt, 2022 deklaroj se ekziston një mbështetje të fortë për një zgjidhje të çështjes palestineze sipas modelit të dy shteteve. Gjithashtu, presidenti i SHBA-vë, Joe Biden, në nëntor të vitit 2023, pati deklaruar se e vetmja zgjidhje për çështjen palestineze është modeli i dy “shteteve”.
A do të ketë një zgjidhje përfundimtare për çështjen palestineze, tani për tani është shumë e vështirë të parashikohet. Janë pothuajse faktorë të panumërt të cilët ndikojnë në këtë çështje. Sipas të gjitha gjasave BE do të mbroj qëndrimin e saj sa i përket këtij problem dhe nuk do të ndodh asnjë ndryshim në këtë drejtim edhe pas zgjedhjeve europarlamentare. Zgjedhjet në SHBA do të, ashtu si për gjithë botën edhe për këtë çështje janë tejet të rëndësishme.
Sido që të përfundoj kjo luftë, një gjë është e sigurtë, që bota si asnjëherë më parë është angazhuar në gjetjen e një zgjidhje përfundimtare të këtij kontesti gati se një shekullor. Njohja e shtetit palestinez nga disa vendet anëtare të BE-së na bën të mendoj që një ditë edhe kjo çështje do të mbyllur njëherë e përgjithmonë.
Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
