Filip Kletnikov
Theksimi i tepërt i mëkatit të individit, kërkesa për bindje (nënshtrim) dhe përgjegjësi prej tij kundrejt vajosjes së korporatës (kishës, shtetit) do të bëhen baza e krishterimit nga Konstandini e tutje.
Krishterimi: kolos i padiskutueshëm i qytetërimit
Pa marrë parasysh nëse jemi sarkastikë postmodernë, të lidhur apologjikisht ose thjesht indiferentë ndaj krishterimit - dmth. për disa nga versionet e tij të shumta që pretendojnë qartë se janë të vetmit "ortodoksë", nga të cilët edhe buron fjala "ortodoksi", të paktën tre gjëra për krishterimin duken të padiskutueshme. E para: Krishterimi ka formësuar në masë të madhe atë që ne e quajmë qytetërim dhe kulturë gjatë mijëvjeçarit dhe gjysmës së kaluar, e dyta: përmbajtja e krishterimit është komplekse, shumëkuptimëshe, shpesh e paqartë dhe kontradiktore, dhe e treta: krishterimi dhe mënyra në të cilën ai ka përcaktuar rrjedhën e qytetërimit - janë të diskutueshme.
Kjo radhitje e gjërave është e natyrshme: kur një model/ide bëhet baza e diçkaje aq komplekse sa organizimi i shoqërive njerëzore (qytetërimi), entropia e saj është e pashmangshme. Por, vallë krishterimi është konceptuar fare si një model për organizimin e shoqërive njerëzore nga themeluesi i tij, kush është ai, dhe a mund të shërbejë krishterimi si bazë për organizimin shoqëror?
Problemi i vërtetë...
Që një sistem vlerash të jetë baza për organizimin e një komuniteti, ai duhet të adresojë problemet aktuale, respektivisht ato reale me të cilat përballet. Por komuniteti/bashkësia është një nocion abstrakt: ajo që është reale janë individët realë, biologjikë që e përbëjnë atë. Kështu, legjitimiteti/besueshmëria e një sistemi vlerash është një funksion i peshës së problemeve të adresuara (sa ato ndikojnë ekzistencialisht te individi) dhe fushëveprimit të tyre (sa nga komuniteti është i prekur nga ato probleme).
Për këto arsye duket gjallëria e krishterimit (dhe në përgjithësi - e feve "pozitive", atyre që paraqesin "jetën pas vdekjes", ndryshe nga budizmi, për shembull) kundrejt të gjitha dështimeve etike, logjike dhe shkencore që kanë pësuar/po vuajnë: fetë (pozitive) adresojnë problemin që është më thelbësor dhe na prek të gjithëve - vdekjen. Duke vepruar kështu, ata ofrojnë një "zgjidhje": jeta pas vdekjes (e amshimit), pra "pozitive", ndryshe nga ato fe që priren të shuajnë (nirvana) ciklin e jetës, që në vetvete do të thotë vuajtje/sakrificë.
Por, siç thonë amerikanët: "there is a catch". Ose, siç do të thoshim ne: ekziston një lajthitje/dredhi!
…Si të vijmë deri te zgjidhja?
Nuk është e nevojshme të shfletoni libra të trashë teologjikë për të mësuar se virtytet themelore të krishterimit janë bindja (nënshtrimi) e pakushtëzuar dhe përulësia. Gjithashtu, nuk duhet shumë inteligjencë, por vetëm përvojë elementare shoqërore (por edhe guxim në gjykim!) për të kuptuar se bindja dhe përulësia e pakushtëzuar janë cilësi që çdo qeveri dëshiron të mbjell te përrulësit e saj. Dhe këtu është baza për martesën për interes midis krishterimit - i cili nga koha e perandorit Konstandin u bë fe shtetërore - dhe shtetit (pushtetit), i cili ekziston akoma edhe sot: çfarë do të thotë mbishkrimi "In God we trust" në dollarin amerikan (gjithashtu motoja zyrtare kombëtare e SHBA-ve!), nëse jo një formë e teokracisë!
Në këtë kontekst, është ironike që as sekularistët postmodernë, neoliberalë, as të krishterët e përkushtuar amerikanë (kryesisht ungjillorë) nuk janë shumë të zëshëm në protestën e tyre për të fshirë këtë parullë nga dollari amerikan. Të parët kjo i bën hipokritë - masë e progresivitetit u bë linçimi i çdo cicërimë "racore" ose "jo të saktë gjinore" të postuar nga një person privat (!), ndalimi i kryeveprave të artit ("Gone with the Wind") për shkak të "racizmit" ose "seksizmit"(nga ana tjetër është e vështirë për mjeshtrat e vjetër, nëse ata që në vendin tonë "në mënyrë korrekte" i vunë brekë Prometeut në një fushatë të niaur nëpër Luvër!). Të dytët, nga ana tjetër, të krishterët amerikanë, i bën injorantë për besimin e tyre: në ungjijtë, paraja dhe pasuria në përgjithësi identifikohen negativisht, si diçka që lidhet me mashtrimin (këmbyesit e parave), me botën mëkatare, hipokrite dhe të korruptuar e cila është në kundërshtim me Mbretërinë e Zotit; ky qëndrim ndaj parave/tregtisë arrin kulmin në librin e fundit biblik, "Zbulesa", ku ato janë një nga shprehjet kryesore të së keqes, "shenja e Bishës" (Zbul. 13:16-17) që uzurpon jetën e njeriut.
Burimi: anglicannetwork.ca
Krishterim apo krishterime?
Por a është vërtet Jezusi nga Nazareti themeluesi i krishterimit? Nuk është qëllimi im të reklamoj një "bestseller" që zbulon ekskluzivisht se të krishterët janë alienë ose diçka të ngjashme (megjithëse, në disa aspekte, janë të tillë, sepse Jezusi thotë: "Mbretëria ime nuk është e kësaj bote" - Gjoni 18:36), por për të nxjerr në pah dy probleme të dukshme. I pari është paqartësia e lindur e çdo "mësimi" (sistemi vlerash dhe (ose) reflektime në realitet), i dyti është kontradikta e lindur e vetë krishterimit. Teologët priren të mohojnë të dyja (natyrisht, një teolog i ditur në hermneutikë nuk duhet të lejojë të parën!), duke kompensuar me modele ekskluziviste të interpretimit, të cilat zakonisht janë baza e grupimeve të shumta krishtere.
Në fakt, krishterimi në vetvete përbëhet shumë pak nga mësimet e Jezusit të Nazaretit dhe shumë më tepër është një reflektim i shumë interpretuesve të tij, duke filluar me apostullin Pavël (Pal), të ashtuquajturit etërit e kishës, përmes Martin Lutherit, deri te Gabriele i Wurzburgut në kohët e fundit, për shembull. Vetë Ungjijtë, në fakt biografitë e Jezusit, nga të cilat kemi njohuri për jetën dhe mësimet e tij, janë shkruar nga dishepujt e tij, që në fakt nënkupton një farë distance kohore. Kur kësaj i shtojmë problemin e kanunit (zgjedhja e shkrimeve "të besueshme" krishtere nga ato "të pabesueshme"), bëhet e qartë se sa pak krishterimi është mësimi autentik i Jezusit nga Nazareti dhe sa (shumë) në fakt janë interpretime të ndryshme të atij mësimi.
Jezusi (kundrejt) dhe Pavli (Pali)
Vetë apostulli Pavël është, në fakt, vetëm një nga shumë interpretuesit e mësimeve të Jezusit. Por, për shkak se ai është autor i një pjese të madhe të Dhjatës së Re, e cila është një pjesë kryesore e Biblës duke u përqëndruar në figurën e Jezusit si Shëlbuesin (Krishtin) mbi të cilin bazohet Krishterimi, interpretimi i tij paraqet një pjesë integrale të mësimit të krishterë, Pavli, përveç Jezusit, është edhe një nga themeluesit e tij.
Duke pasur këtë parasysh, le t'i kthehemi pyetjeve kryesore që nga fillimi: a ishte konceptuar krishterimi si një model për organizimin shoqëror dhe sa i aftë është të jetë?
Të dy, Jezusi dhe Pavli (si një pasues i tij) kanë trajtuar problemet e njerëzve në kohën e tyre - sipas perceptimit që kishin në atë kohë. Mirëpo, ata nuk janë të një mendimi për një çështje kryesore: ndërsa Jezusi shfaq cilësitë e një anarkisti të fshehtë, duke hedhur poshtë këtë botë dhe rendin e saj socio-politik si të rëndësishëm, Pavli ishte një shtetar (etatist) i padiskutueshëm, i cili shprehimisht thotë se "çdo pushtet është i shuguruar nga Zoti" dhe bën thirrje për të respektuar pushtetin shtetëror.
Prandaj, sa i përket marrëdhënies individ-subjekt korporativ (shtet, kishë…) kemi dy krishterime thelbësisht të ndryshme: mësimin e Jezusit, i cili sfidon dhe hedh poshtë rendin socio-politik të kësaj bote, dhe etatizmin teokratik të Pavlit, i cili thekson mëkatësinë e njeriut dhe nënshtrimin ndaj klerit kishtar dhe shtetëror. Pikërisht theksimi i tepërt i mëkatit të individit, kërkesa për bindje dhe përgjegjësi prej tij kundrejt vajosjes së korporatës do të bëhen baza e krishterimit nga Konstandini e tutje.
E shkrirë me trashëgiminë e lashtë filozofike, e cila është gjithashtu etatiste dhe kështu autoritare (Platoni, Aristoteli), kjo linjë e krishterimit hedh bazat socio-politike të qytetërimit perëndimor (autoritarizëm, supremacizëm) përmes të cilave perandoritë perëndimore legjitimojnë hegjemonizmin e tyre (luftërat e kryqëzatave, kolonializmi), e cila karakterizon politikën perëndimore edhe në ditët e sotme. "Liria e individit" është një kurth: individi është i lirë vetëm nëse, si një qenie racionale (të krijuar nga Perëndia), është përgjegjës. Por përgjegjësia është gjithmonë asimetrike dhe e imponuar: është përgjegjësi ndaj një individi TJETËR superior, në një hierarki të vendosur nga zoti (teologjik), i cili si i tillë vlen a priori dhe nuk duhet të kontestohet, e lëre më të mos i bindemi.
Kështu, "individi i përgjegjshëm" është në fakt një person i pa formë dhe i pafuqishëm, i cili vazhdimisht mban (dhe paguan!) llogari përpara instancave korporative të kishës, shtetit, hegjemonëve ekonomikë ... me "vullnetin e Zotit"! Individi, si Jezusi, kryqëzohet në kryqin e përbërë nga trarët e kryqëzuar të fuqisë dhe autoritetit ekonomik dhe juridiko-politik, të vajosur dhe të përcaktuar nga perëndia (teologjike). Ishin pikërisht farisenjtë të cilëve Jezusi u drejtoi gishtin, të cilët ishin legjitimuesit teokratë dhe rojet e sistemit (rregullimit) socio-politik hebre, të cilët patën sukses të kryqëzonin Jezusin.
Zëra në shkretërirë
Më tej historia përsëritet. Zëvendësohen vendet/rolet - teologët e krishterë bëhen legjitimistë të pushtetit: katolik, ortodoks, protestant (të përkujtojmë masakrën e fshatarëve rebelë tirrenë, për të cilët Luteri u bëri thirrje autoriteteve laike me parrulën e tij „Kundër hordhive të fshatarëve grabitës dhe vrasës“)… Vallë gjithçka që i ngelet individit është, si Jezusi në kryq, për ta thirrur Zotin: "Zot, o Zot pse më ke braktisur?"
Megjithatë, këtu janë edhe zërat e vetmuar në shkretërirë. Siç është filozofi rus dhe ekzistencialisti fetar Berdzhaev, i cili e dinte natyrën anarkiste të mësimit origjinal të Jezusit, dhe për këtë arsye papajtueshmërinë e shoqërisë (të mbështetur) dhe personit (të lirë) në Zot, më tej në veprën „Skllavëria dhe liria“ thotë: "Zoti është garantimi i lirisë së individit nga fuqia skllavëruese e natyrës dhe shoqërisë, e mbretërisë së Cezarit dhe botës subjektiviste".
Me këtë, Berdzhaev kujton dy çështje kryesore - dhe për fat të keq të harruara! - elementet e mësimit të Jezusit: së pari, Jezusi i drejtohet personit, por jo personit nominal ("subjektit") të rendit juridik ose filozofisë/teologjisë idealiste, por personit real të gjakut, mishit dhe ndjenjave. Prej këtu, rezulton edhe e dyta: në Zot besohet, kurse besimi është sferë e ndjenjave, jo e arsyes. Nëse arsyetojmë Zotin, e fitojmë perëndinë teologjike: sundimtarin, ligjvënësin, plotësuesin e vendeve të lira në fotografinë e paqartë dhe jo të plotë të realitetit.… Sistemet racionale nuk mund ta shpjegojnë në mënyrë të konsiderueshme botën me madhësinë "zot", aq më pak të justifikojnë zotin (problemin e teodicisë). Arsyeja mund të lëkundet nga vuajtjet, por jo edhe t'i përjetojë ato: ndjenjat na bëjnë të aftë të vuajmë dhe të solidarizohemi. Prandaj, çdo shpjegim racional i vuajtjeve njerëzore në lidhje me plotfuqinë, drejtësinë dhe mirësinë e supozuar të perëndisë (teologjike) është i dënuar të dështojë para kontatimit të pamëshirshëm të Stendhal-it (në mënyrë burimore atribuar Volterit): "i vetmi justifikim për Zotin është, që ai të mos ekzistojë“.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose të shkarkoni
Vërejtje: Mendimet dhe qëndrimet e këtij shkrimi janë të autorit dhe nuk i pasqyron pozitat e Institutit për studime të komunikimit e as të donatorit.
