Fëmijët me aftësi të kufizuara fizike, zhvillimore, intelektuale, emocionale janë në mënyrë unike vulnerabël dhe të prekur në mënyrë disproporcionale nga fenomeni i bullizmit.
Булингот mund të përkufizohet si një formë e sjelljes agresive në të cilën dikush me dashje dhe në mënyrë të përsëritur shkakton lëndim ose shqetësim tek një person tjetër. Ekzistojnë tre lloje themelore të bullizmit: ngacmimi verbal, social dhe fizik.
Ngacmimi verbal është të thuash ose të shkruash gjëra të këqija, ngacmime, komente të papërshtatshme, tallje, kërcënim... Ngacmimi social përfshin dëmtimin e reputacionit ose marrëdhënieve të dikujt, neglizhimin e tyre, duke u thënë fëmijëve të tjerë që të mos shoqërohen me individin, përhapjen e thashethemeve për dikë, turpërimin e dikujt në publik... Ngacmimi fizik përfshin dëmtimin e trupit ose abuzimin me sendet e një personi, (goditja, shkelmimi, shtrëngimi, pështymja, shkelja/shtytja...), marrja ose thyerja e sendeve të dikujt, bërja e gjesteve të pahijshme ose të vrazhda me duar.
Shenjat që tregojnë bullizëm
Në mënyrë që personat e rriturt të ndërhyjnë dhe të ndalojnë bullizmin, ata duhet të vërejnë kur një fëmijë është viktimë e bullizmit. Disa shenja që mund të tregojnë se një fëmijë është viktimë e bullizmit janë lëndime të pashpjegueshme; veshje/rroba të humbura apo dëmtuara, libra, elektronikë ose bizhuteri të humbura ose të shkatërruara; dhimbje koke ose stomaku të shpeshta; nauze; ndryshime në zakonet e të ngrënit, të tilla si anashkalimi i papritur i vakteve ose ngrënia e tepërt; vështirësi në gjumë ose ankthe të shpeshta; humbja e interesit për detyrat e shkollës; humbja e papritur e miqve ose shmangia e situatave sociale; ndjenja e pafuqisë ose vetëbesim i ulët.
Fëmijët me aftësi të kufizuara fizike, zhvillimore, intelektuale, emocionale kanë më shumë gjasa të jenë viktima të bullizmit sesa bashkëmoshatarët e tyre. Megjithëse fëmijët pa aftësi të kufizuara zhvillimore përballen gjithashtu me pasoja të rëndësishme negative emocionale, edukative dhe fizike të ngacmimit, fëmijët me aftësi të kufizuara zhvillimore janë në mënyrë unike të cenueshëm dhe të prekur në mënyrë disproporcionale nga fenomeni i bullizmit.
Kjo thekson nevojën për përfshirjen e plotë të mekanizmave mbrojtës në programet për mbështetjen e këtyre fëmijëve, si dhe rritjen e ndërgjegjësimit për seriozitetin e problemit tek prindërit, edukatorët, mësuesit dhe komuniteti në tërësi.
Fëmijët me aftësi të kufizuara jo vetëm që përballen me një rrezik në rritje të ngacmimit, por për ta, pasojat e ngacmimit/bullizmit mund të jenë veçanërisht të rënda, duke përfshirë ndjenjat e shtuara të izolimit, vetëbesimin e ulët dhe rritjen e stresit. Bullizmi mund të përkeqësojë më tej sfidat e tyre ekzistuese, si dhe të krijojë barriera të reja për integrimin e tyre në procesin arsimor dhe në shoqëri.
Burimi: freepik.com
Përveç kësaj, mungesa e ndërhyrjeve, mbështetjes dhe mirëkuptimit të duhur nga bashkëmoshatarët e tyre, mësuesit dhe komuniteti mund të përjetësojë ciklin e bullizmit. Përfshirja e masave strategjike parandaluese, të tilla si programe për ndërtimin e empatisë, seminare edukative dhe mbështetje të individualizuar, është çelësi për të ofruar një mjedis të sigurt dhe mbështetës për këta fëmijë. Për trajtimin e suksesshëm të këtij problemi është e një rëndësie të veçantë përfshirja sociale dhe pjesëmarrja aktive e të gjithë fëmijëve në procesin arsimor-edukativ, pavarësisht aftësive të tyre.
Faktorët e rrezikut për bullizmin te fëmijët me vështirësi
Faktorët e rrezikut për ngacmimin mund të përfshijnë: mungesën e aftësive sociale, numrin dhe cilësinë e miqve, refuzimin dhe izolimin social, pamja fizike dhe mungesat e shpeshta nga shkolla.
Fëmijët me vështirësi në të mësuar ose që janë në spektrin e autizmit mund të sillen ndryshe nga bashkëmoshatarët e tyre, gjë që mund të duket jokonvencionale ose e pazakontë. Atyre mund t'u mungojnë aftësitë sociale ose besimi për t'u përshtatur lehtësisht me grupin e bashkëmoshatarëve të tyre.
Studime të veçanta kanë treguar se fëmijët me vështirësi kanë më pak miq sesa fëmijët pa vështirësi. Miqësitë janë faktorë mbrojtës kundër viktimizimit.
Mospranimi shoqëror është i zakonshëm për fëmijët me nevoja të veçanta. Disa fëmijë shpesh ngacmohen thjesht sepse duken "të ndryshëm" nga fëmijët e tjerë. Fëmijët dhe të rinjtë me vështirësi mund të mungojnë më shumë në shkollë nëse marrin trajtim të caktuar dhe kjo mund të ndikojë në aftësitë e tyre sociale dhe në formimin e miqësisë.
Çfarë mund të bëjnë prindërit në lidhje me bullizmin?
Biseda me fëmijën tuaj në lidhje me bullizmin është hapi i parë për t'i ndihmuar ata të përballen me këtë sfidë të vështirë. Biseda me fëmijën me vështirësi në zhvillim për bullizmin duhet të jetë e vazhdueshme dhe e sinqertë, duke e inkurajuar atë të ndajë ndjenjat dhe përvojat e tij me prindërit.
Mësojini atij strategjitë e përballimit si: “Flisni kur ndodh bullizmi”, “Përpiquni të mos qani ose të mos ziheni me dhunuesin”, “Largohu”, “Thuaji një të rrituri të besuar”... E rëndësishme është edhe vendosja e komunikimit me mësuesin e fëmijës, për të përcaktuar nëse mësuesi mund të ndihmojë në zgjidhjen e problemit.
Mbajtja e një ditari ose raportimi i situatës tek autoritetet kompetente është një hap shtesë për dokumentimin dhe marrjen e masave të duhura. Mbështeteni fëmijën në zhvillimin e miqësive të reja dhe punoni me prindërit e tjerë për të krijuar një rrjet mbështetës për fëmijët. Luajtja e roleve me skenarët "Po sikur..." është një mënyrë efektive për të krijuar besim dhe për të inkurajuar një fëmijë që të përballet me sfidat e tij.
Përveç kësaj, inkurajoni trajnimin për prindërit dhe mësuesit e tjerë për të krijuar një mjedis gjithëpërfshirës dhe të sigurt, si dhe për shokët e klasës që të zhvillojnë ndjeshmërinë dhe mirëkuptimin në lidhje me diversitetin.
Me një qasje të tillë gjithëpërfshirëse, ndërtohet një mjedis i sigurt në të cilin fëmija mund të ndihet i mbrojtur dhe i mbështetur.
