Shfaqja e inteligjencës artificiale (IA) ka shkaktuar debate të shumta, por një gjë është e sigurt - është një mjet i fuqishëm që ka një potencial të madh për të transformuar qytetërimin.
Në kontekste kulturore, si ai i Maqedonisë, mosbesimi ndaj inteligjencës artificiale duket kundërproduktive, duke penguar përparimin në një vend që po lufton me një eksod të talenteve dhe sfidave socio-ekonomike.
Përqafimi i teknologjisë së inteligjencës artificiale është thelbësor për të mbetur i përditësuar me përparimet globale, për të përmirësuar aftësitë e të mësuarit dhe për demokratizimin e aksesit në njohuri profesionale. Megjithatë, përdorimi i përgjegjshëm dhe etik i teknologjisë ngre pyetje themelore rreth asaj që na përcakton si qenie të mira (etike).
Ndërsa lëvizim nëpër këtë peizazh kompleks, bëhet gjithnjë e më e dukshme se perceptimi i së vërtetës është subjektiv dhe i prekshëm, me sfidën e veçantë të dallimit midis faktit dhe trillimit. Mbetet për t'u parë nëse „rezistenca është e kotë!“?
Inteligjenca artificiale do ta shpëtojë Maqedoninë
Inteligjenca artificiale më në fund është në mesin tonë. Disa njerëz kanë frikë se ajo do të marrë punët e tyre ose se ajo do të shkatërrojë botën. Por do të ishte më mirë të mendojmë për inteligjencën artificiale si diçka që e vendos gjithë inteligjencën kolektive të njerëzimit në pëllëmbën e duarve tona.
Mendojeni inteligjencën artificiale si plotësim të inteligjencës sonë që do të na lejojë të jemi më të mirë se sa jemi. Studentë, artistë, mjekë, shkencëtarë, arkitektë të qytetit, shtetarë... të gjithë do të kenë një asistent personal, mentor, këshilltar, partner, terapist...
Por edhe më shumë se kaq, veçanërisht në vendet ku ka mungesë të stafit dhe ekspertëve, inteligjenca artificiale do t'u mundësojë atyre të lulëzojnë dhe të jenë pjesë e ekonomive të botës. Si pjesë e një vendi të varfër që lufton me pasojat e një eksodi masiv talentesh dhe profesionistësh, ne duhet të njohim vlerën e inteligjencës artificiale dhe fuqinë demokratike që ajo sjell.
Përqafimi i inteligjencës artificiale është çelësi për të qëndruar në krah të zhvillimeve globale, për të mësuar më lehtë, për të zotëruar më shpejt detyrat, për të pasur akses të lehtë në këshilla profesionale shumë të kualifikuara (avokat, doktor, universitet…) që janë ekskluzive dhe të padisponueshme për shumicën e njerëzve.
Imagjinoni, me inteligjencën artificiale edhe politikanët tanë mund të marrin vendime të mençura dhe eksperte nga të cilat përfiton i gjithë vendi!
Hipokrizia e deklaratës - "Unë nuk do të përdor teknologji joetike!"
Shumë individë shmangin teknologjitë gjeneruese të inteligjencës artificiale me arsyetimin se ato janë joetike dhe shkelin të drejtat e autorit. Në të njëjtën kohë, ata nuk e kanë problem përdorimin e teknologjive të tjera me origjinë nga industria ushtarake.
Nëse mendoni më thellë, e gjithë teknologjia njerëzore është ndërtuar mbi pushtimin e territoreve të njerëzve të tjerë, imponimin e pushtetit, përdorimin e burimeve të njerëzve të tjerë, pasurimin në kurrizin e të dobëtve dhe mbi kafkat e njerëzve të tjerë. Lista e teknologjive që janë zhvilluar për qëllime ushtarake, për shkak të dëshirës për të pushtuar dhe me miliona viktima, është e gjatë.
Të tillë janë interneti (nga Arpanet), GPS, energjia bërthamore, përparime të shumta mjekësore, dronët, meteorologjia e shumë të tjera.
Burimi: europarl.europa.eu
Gjëja interesante në lidhje me teknologjinë gjeneruese të inteligjencës artificiale është se ajo nuk është e re. Është gati 100 vjeç, por vetëm vitin e fundit, me arritjet e reja, pati sukse të arrijë në mesin e popullatës së përgjithshme.
Çfarë nënkupton përdorimi i përgjegjshëm dhe etik i teknologjisë?
Teknologjia mund të përdoret për të mirë dhe për të keq, por ndonjëherë linja nuk është aq e thjeshtë.
Fritz Haber, kimist gjerman dhe fitues i çmimit Nobel për të ashtuquajturin procesi Haber-Bosch. Është një proces industrial i përftimit të amoniakut i cili përdoret për prodhimin e plehrave. Është vlerësuar se një e treta e prodhimit vjetor global të ushqimit përdor amoniak të marrë përmes procesit Haber-Bosch dhe se gati gjysma e popullsisë së botës ushqehet falë zbulimit të tij. Pra, Haber është padyshim një njeri i mirë. Nga ana tjetër, Haber ishte një nacionalist gjerman dhe babai i luftës kimike.
Ai zhvilloi dhe përdori klorin dhe Zyklon-B për qëllime ushtarake, duke vrarë më shumë se një milion njerëz si rezultat, dhe përdorimi i armëve kimike ishte i ndaluar sipas të drejtës zakonore ndërkombëtare humanitare. Haber është ndoshta shkencëtari më i rëndësishëm që ka jetuar ndonjëherë, por a ishte ai një njeri i mirë apo i keq, etik apo joetik?
Një çështje e perceptimit
Çfarë është e vërteta dhe çfarë është një gënjeshtër në një botë ku ato janë gjithnjë e më të vështira për t'u dalluar? Inteligjenca artificiale padyshim që do të përdoret (dhe tashmë është) për të përhapur gënjeshtra. Reklama e fundit e DeSantis për fushatën presidenciale të SHBA-së për vitin 2024 tashmë përfshin imazhe që rrjedhin nga AI. Shembuj të tillë do të ketë akoma më shumë.
Por çfarë është e vërteta? Përsëri, kjo varet nga konteksti dhe nga çfarë doni të arrini. Nëse dëshironi të shkruani një recetë dhe të përdorni AI për ta gjeneruar atë dhe fotografitë e pjatës "së gatuar", a është kjo mashtrim? Natyrisht. Ju nuk e keni kaluar procesin e gatimit të pjatës. Po sikur të provoni recetën dhe të jetë e mirë? Në faqen e internetit Arno, tashmë janë publikuar si eksperiment disa receta të tilla.
Po sikur, nga ana tjetër, të kopjoni recetën nga një person ose faqe tjetër dhe ta postoni, gjë që është e zakonshme në portalet e gatimit, a është kjo mashtrim?
Gjërat nuk janë kaq të thjeshta sa duken. Perceptimi ynë është diçka e brishtë. Ne shpesh besojmë në gjëra që nuk ekzistojnë. Në Maqedoni, lëvizja për teoritë e konspiracionit ka një vrull të konsiderueshëm.
Njëkohësisht, më të zakonshmet janë teoritë për dëmin nga vaksinat, e ashtuquajtura lëvizje anti-vaksinim, teoria e tokës së sheshtë, e ashtuquajtura chemtrails, mohimi i ndryshimeve klimatike, rreziqet e rrjetit 5G, teoritë e ndryshme konspirative për Covid-19, etj.
Në të vërtetë, në një botë gënjeshtrash e vërteta është e vështirë të dallohet, por është edhe më e vështirë të shihet në një epokë frike. Inteligjenca artificiale padyshim që shkakton frikë te njerëzit. Ata kanë frikë për ekzistencën e tyre, si krijuesit (artistët) dhe intelektualët, ose për mbijetesën e specieve njerëzore, për shkak të rrezikut të singularitetit, momentit kur inteligjenca artificiale do të jetë autonome dhe e pavarur nga njerëzit.
Pyetjet rreth së vërtetës dhe perceptimit të realitetit kanë shqetësuar gjithmonë filozofët. Nga vepra e René Descartes „Diskursi i metodës,“ (1637), e filozofi empirist irlandez George Berkeley, përmes filozofisë së Kantit dhe veprës së tij „Kritika e arsyes së pastër“ (1781) deri te „Simulakra dhe simulacione“ (1981) të Jean Baudrillard dhe filmat modernë si Matrix, filozofët dhe intelektualët, të gjithë kanë qenë të interesuar për natyrën e njohjes dhe realitetit.
Pyetja është se si inteligjenca artificiale do të formësojë perceptimin tonë për realitetin, etikën dhe të vërtetën. Ajo mund të jetë një forcë jodemokratike dhe shkatërruese, por mund të jetë gjithashtu një mjet i fuqishëm për të padrejtët dhe të pafuqishmit që të ngrihen nga varfëria dhe injoranca.
Për të parafrazuar Karl Marks-in, inteligjenca artificiale ka fuqinë t'i kthejë mjetet e prodhimit përsëri në duart e të gjithë njerëzve në botë!
Përdorimi i përgjegjshëm i teknologjisë
Ndërsa lundrojmë në peizazhin kompleks të përparimit teknologjik, është thelbësore të merret parasysh përdorimi i përgjegjshëm dhe etik i inteligjencës artificiale.
Ndërsa disa individë kritikojnë teknologjitë gjeneruese të inteligjencës artificiale, duke përmendur shqetësimet në lidhje me etikën dhe shkeljen e të drejtave të autorit, është e rëndësishme të pranohet se shumë teknologji që përdorim sot, duke përfshirë ato që vijnë nga industria ushtarake, kanë implikime komplekse etike.
Përdorimi i përgjegjshëm i teknologjisë qëndron jo vetëm në vlerësimin e potencialit të saj për të mirë ose për të keq, por edhe në të kuptuarit e synimeve dhe pasojave më të gjera që lidhen me zbatimin e saj.
Nëse arrijmë t'i kapërcejmë ato pengesa, do të kuptojmë se AI është një teknologji si çdo tjetër. Ndonjëherë e padrejtë dhe jodemokratike, por gjithmonë e arritshme për të gjithë. Mund të përdoret për të përhapur dezinformata, por gjithashtu mund të mundësojë demokratizimin dhe aksesin në informacione dhe shërbime që nuk kanë qenë kurrë të disponueshme më parë, dhe më e rëndësishmja - për të gjithë, kudo!
Dhe kjo për një vend si Maqedonia është e një rëndësie thelbësore, nëse jo vendimtare.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
