Manipulimi në diskursin politik

Po afrohet koha kur retorika politike boshe do të bëhet gjithnjë e më pak efektive. Po vjen koha për brezat e mediave të reja dhe digjitalisht të edukuar, ku diskursi perfid politik nuk do të kalojë më. Është koha për të kaluar nga fjalët në veprime!

Që nga kohërat e lashta, elitat politike kanë përdorur „pandershmërinë intelektuale“ për të qenë efektive në bindjen e kundërshtarëve dhe në bindjen e masave, duke imponuar idealet dhe synimet e tyre. Duke e njohur këtë anomali në shoqëri, Aristoteli i kishte porositur bashkëqytetarët e tij: “Bëhu një mendimtar i lirë dhe mos prano çdo gjë që dëgjon si të vërtetë. Bëhuni kritik dhe gjykoni atë që do të besoni”.

Nuk ka dyshim se të njëjtat strategji për të bindur masat dhe për të treguar epërsi ndaj kundërshtarëve politikë zbatohen edhe sot. Ndryshimi është se sot politikanët kanë masmedia dhe rrjete sociale.

Fuqia e populizmit

Populizmi, i përcaktuar zakonisht si "ideologji e butë", përdoret masivisht nga udhëheqësit politikë dhe përfaqësuesit për të fituar ose mbajtur pushtetin. Një studim i vitit 2019 i zbatuar në 40 demokraci zbuloi se retorika populiste është dyfishuar gjatë dy dekadave të fundit dhe është e pranishme edhe në disa shtete të zhvilluara dhe demokratike.

Vendet e Ballkanit Perëndimor, përfaqësuesit politikë të të cilëve shfaqin prirje drejt retorikës populiste, simpatisë për praktikat autoritare dhe fokusimit në zgjidhje të paqëndrueshme në krijimin e politikave publike, janë veçanërisht të ndjeshme ndaj kësaj tendence botërore të përforcuar nga teknologjitë e reja të komunikimit.

Një hulumtim i „The Guardian“ i vitit 2019 zbuloi se gjatë njëzet viteve të fundit, retorika populiste është rritur globalisht në fjalimet e zyrtarëve të rangut të lartë, duke imponuar një betejë politike midis njerëzve të zakonshëm dhe elitës së korruptuar.

Pandershmëria intelektuale

E kundërta e kësaj sintagme, ndershmëria intelektuale është të kesh standarde të larta për të vërtetën. Pandershmëria intelektuale nuk është gënjeshtër e plotë, do të thotë të jesh i pandershëm pa gënjyer domosdoshmërisht drejtpërdrejt, dhe shpesh përdoret si mjet retorik në debate.

26 shtatori i vitit 1960 është dita kur u zhvillua debati i parë televiziv mes Kenedit dhe Nixon-it dhe prej këtu ndryshoi mënyra e garës politike. Fuqia është zhvendosur në duart e kandidatit që ka aftësi më të mëdha mediatike

Duke trajnuar kandidatët politikë, ekspertët e marrëdhënieve me publikun transferojnë aftësi se si të shmangin pyetjet e pakëndshme. Në këtë mënyrë ata stërviten që të kalojnë shpejt temën dhe të fillojnë të flasin për diçka që lidhet, por në një drejtim krejtësisht tjetër; për ta zhvendosur çështjen te kundërshtari, duke e vendosur kështu në gjendje mbrojtëse.

Burimi: pixabay.com

Aftësi të tilla janë: qasja postmoderniste, kthimi në "shaka" në vend të përgjigjes së pyetjes, Trampizmi (nuk kujtohet të ketë bërë në lidhje me atë se për çfarë bëhet fjalë në pyetje); duke folur për një duzinë gjërash në të njëjtën kohë; analogji e rreme, manipulim emocional; faktet insinuative që nuk janë provë; duke cituar zëra që përhapen; shtrembërim i të dhënave; duke pretenduar se nuk e thanë kurrë atë që thanë; thirrja e emrave; insinuata fyese; pyetje në kurth; rrëzimi i kundërshtarit në vend të argumenteve të tij; lufta për të marrë fjalën e fundit për të dalë fitimtar...

Shumë shpesh dhe me efekt të madh përdoren edhe manifestimet joverbale: rrotullimi i syve; ngritja e zërit; tallja/përqeshja...

Lufta politike në rrjetet sociale

Struktura e rrjeteve sociale bazohet në taktikat psikologjike sipas të cilave projektohen videolojërat. Qëllimi është të mbajë vëmendjen e përdoruesit duke lëvizur vazhdimisht nga një element në tjetrin, duke kërkuar vazhdimisht kënaqësi nga akti i konsumimit të aplikacionit.

Ekspertët e komunikimit strategjik të partive politike e përdorën në mënyrë joetike këtë fenomen të ri dhe e kthyen në një mekanizëm indoktrinimi politik, duke shkatërruar ligjërimin koherent politik.

Në mënyrë më eksplicite gjatë fushatës së kaluar presidenciale në SHBA, por jo vetëm atje, ne ishim dëshmitarë të fushatave manipuluese astrosurfing, fushata të inxhinieruara që përdorin „instinktin e tufës“. Ato krijojnë iluzionin e mbështetjes së gjerë për një kandidat, sepse nga një këndvështrim psikologjik, qëndrimet për një temë të caktuar shpesh ndikohen nga shumica (bandwagon effect). Astrosurfing përfshin edhe profile false ose të ashtuquajturat kukulla/marioneta (identitete të rreme).

Peizazhi politik maqedonas

Mentaliteti ballkanik formëson në masë të madhe skenën politike publike, e cila është e mbushur me emocione, zënka, ofendime personale dhe manipulime. Media është nën kontrollin e partive politike, shërbimi publik mbahet me vetëdije në një zonë gri, dominojnë fushatat e zeza, botet, etiketimet, stereotipet, fyerjet dhe paragjykimet, gjuha e urrejtjes dhe lajmet e rreme në rrjetet sociale.

Në një mjedis të tillë, pothuajse nuk ka vend për komunikim të qytetëruar dhe mirësjellje në dialog. Hapësira e debatit është kthyer në një arenë në të cilën bashkëbiseduesit nuk dëgjohen, nuk respektohen, nuk ka lojë të ndershme dhe në vend që të përpiqemi të gjejmë zgjidhje të përbashkëta dhe pika kontakti, qëllimi është "të fitohet/mposhtet kundërshtari" me çdo kusht. Në periudhën e kaluar gjithnjë e më shpesh shfaqen përmbajtje mediatike që nuk kanë qasje objektive, por janë ndërtuar si makineri propagandistike të qendrave të caktuara të pushtetit.

Në fjalimet e politikanëve maqedonas janë të pranishme shumë premtime boshe dhe abstragime: punë, përgjegjësi, ndershmëri, sinqeritet, moral, e vërteta, sakrificë, e ardhme, sukses... Ose, përsëri, foljet si: do të arrijmë, do të ndërtojmë, ne do të punësojmë, do të investojmë...të gjitha në kohën e ardhme!

Një shembull tjetër i pakuptimtë komunikimi janë njoftimet dhe deklaratat bombastike partiake të zëdhënësve të partisë, pas të cilave qëndron një grup partiakë besnikë, të mbushur me sulme reciproke, akuza e kualifikime të pahijshme, si dhe mbajtjen e përditshme të disa konferencave për shtyp që kanë nuk ka pika të ndërsjella kontakti.

Lëvizjet e PR-it kur kryeministri Kovaçevski bleu një sanduiç me mortadella nga një kioskë në Manastir, duke dashur të tregojë se edhe ai është pjesë e popullit, në ndryshim nga fakti që po pushonte në Maldive me familjen e tij, janë gjithashtu përpjekje të pasuksesshme për të fituar publikun, por, ja, ato foto nuk janë të përshtatshme për publikun. Ose një foto e liderit të opozitës Mickoski nga një sallë operacioni në një institucion publik shëndetësor, edhe pse të gjithë e dimë se ai gëzon privilegje dhe ka fuqi financiare për t'u trajtuar në spitale private.

Fuqia e mediave

Të vetmet që kanë fuqinë për t'u marrë pjesërisht me komunikimin përgjithësisht joetik të politikanëve me publikun janë mediat. Ata mund të vendosin rregullat dhe natyrisht të jenë të qëndrueshëm në zbatimin e tyre. Në vitin 2020, Komisioni i Debatit i SHBA-së miratoi një rregull të ri pak përpara debatit përfundimtar presidencial: çdo kandidat do të lihej në heshtje për dy minuta në mënyrë që të lejonte kundërshtarin të fliste pa ndërprerje.

Fuqia ë posedojnë mediat në ekspozimin e retorikës manipuluese u tregua edhe nga hulumtimi i IRL, i cili zbuloi një shumë magjepsëse prej 26 mijë eurosh të shpenzuara nga zyra e kryeministrit Kovaçevski për reklama politike jashtë fushatave të rregulluara ligjërisht, duke ndërtuar pa sukses imazhin e tij në rrjetet sociale. Me këtë fushatë, kryeministri Kovaçevski u bë rekordmen me 782 postime, gjë që megjithatë nuk shkaktoi rritje drastike të ndjekësve në profilet e tij.

Publiku, i cili është gjithnjë e më i sensibilizuar në lidhje me përmbajtjen digjitale, ka aftësinë të identifikojë se në vend që të ofrohen politika dhe shërbime reale për qytetarët, ofrohet një version i idealizuar i liderit dhe vlerave të tij që nuk korrespondojnë me realitetin.

Hulumtimi i Universitetit Britanik të Oksfordit ka treguar se në Maqedoni rrjetet sociale përdoren si mjete për manipulim politik dhe përhapje të dezinformatave. Ajo që është domethënëse është se manipulimet nga partitë politike janë më të përhapura në Maqedoni, që do të thotë se vendi ynë përfshihet në grupin e vendeve që përdorin strategji të specializuara që synojnë dezinformimin dhe popullarizimin e përmbajtjeve politike.

Është sekret i hapur se në vendin tonë është zhvilluar masivisht propaganda kompjuterike, e cila sot ka një ndikim të madh në opinionin publik, në radhë të parë përmes boteve, por edhe përmes profileve false të qytetarëve. Mjedisi online në të cilin inkurajohet censura, ku diskreditohet opozita dhe ku shtypen vazhdimisht të drejtat themelore të njeriut, e vendosin Maqedoninë në radhët e vendeve si Egjipti, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Tajlanda.

Ajo që na mbetet është të zhvillojmë të menduarit kritik dhe të njohim manipulimet. Le të mos besojmë verbërisht diçka që dëgjojmë për herë të parë; të hetojmë burimet e informacionit; përdorimi i vetë-inicuar i fjalës "ekspert" nuk nënkupton kualifikim; të aktualizojmë “dembelizmin intelektual” përpara vërshimit të informacionit; të mos bëhemi “konsumatorë pasivë”; të përfshijmë supozimet dhe gjykimet tona personale; të identifikojmë paragjykimet, stereotipet dhe paradigmën individuale; tëpërdorim faqet me reputacion të kontrollit të fakteve (Snopes, Politifact, Washington Post Fact Check, FactCheck.org dhe OpenSecrets).

Prandaj, mesazhi ynë për politikanët është se po afrohet koha kur retorika politike boshe do të bëhet gjithnjë e më pak efektive. Po vjen koha për brezat e mediave të reja dhe digjitalisht të edukuar, ku diskursi perfid politik nuk do të kalojë më. Është koha për të kaluar nga fjalët në veprime!

Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.