Qasja moderne ndaj pubertetit të parakohshëm përfshin punën ekipore midis prindërve, fëmijëve dhe profesionistëve shëndetësorë. Nëpërmjet edukimit, mbështetjes dhe përfshirjes së hershme të profesionistëve kompetentë, ne mund të krijojmë mbështetje pozitive dhe gjithëpërfshirëse për fëmijët që përballen me këtë fazë sfiduese të zhvillimit të tyre.
Puberteti i parakohshëm është një fenomen kur zhvillimi fizik dhe seksual i fëmijës fillon më herët se sa pritej. Hulumtimet e fundit, tregojnë se, gjatë pandemisë COVID-19, ka një rritje të shfaqjes së pubertetit të parakohshëm tek fëmijët. Një aspekt i rëndësishëm në lidhje me këtë gjendje është edukimi i publikut, veçanërisht i prindërve, për natyrën e pubertetit të parakohshëm, pasi ky fenomen mund të shkaktojë sfida serioze dhe të ndikojë në shëndetin fizik dhe psikosocial të fëmijëve.
Njohuria i fuqizon prindërit të marrin vendime të informuara, të komunikojnë në mënyrë efektive me profesionistët e kujdesit shëndetësor dhe të ofrojnë kujdesin më të mirë të mundshëm për fëmijën e tyre. Të kuptuarit dhe menaxhimi i suksesshëm i një gjendjeje specifike mjekësore tek fëmijët mund të sigurojë cilësinë më të mirë të mundshme të jetës. Gjithashtu, aktivitetet edukative duhet të jenë në drejtim të edukimit të vetë fëmijëve, në mënyrë që ata të kuptojnë më mirë ndryshimet e tyre trupore dhe t'i përballojnë me sukses ato.
Si përkufizohet puberteti dhe puberteti i parakohshëm?
Puberteti është një periudhë specifike në zhvillimin e një fëmije e karakterizuar nga maturimi gradual i karakteristikave sekondare seksuale, rritja e përshpejtuar dhe paqëndrueshmëria emocionale. Puberteti është kur trupi i një fëmije fillon të zhvillohet dhe të ndryshojë ndërsa bëhet i rritur.
Sipas të dhënave të National Institutes of Health, puberteti i parakohshëm përkufizohet si shfaqje e çdo karakteristike seksuale dytësore të pjekurisë seksuale para moshës tetë vjeç te vajzat dhe nëntë vjeç te djemtë. Puberteti i parakohshëm zakonisht manifestohet nga zhvillimi i karakteristikave dytësore seksuale dhe shfaqja e gjakderdhjes menstruale te vajzat dhe nga zmadhimi i testikujve dhe/ose penisit dhe rritja e papritur në gjatësi te djemtë.
Sipas disa studimeve, në një rast të tillë, është shumë me rëndësi që prindi të kontaktojë menjëherë personelin mjekësor, për të bërë dallimin, nëse bëhet fjalë për pubertet të rremë (idiopatik) apo për pubertet të vërtetë të parakohshëm për shkak të ndryshimit në trajtimin e këtyre fëmijëve.
Fëmijët e prekur nga puberteti i parakohshëm mund të përjetojnë probleme të caktuara psikologjike dhe sociale, si ankthi, shqetësimi, depresioni për shkak të të qenit “të ndryshëm” nga bashkëmoshatarët e tyre. Raporti i vajzave ndaj djemve me pubertet të parakohshëm është afërsisht 10:1. Në përgjithësi, djemtë përballen me më pak probleme nga puberteti i parakohshëm sesa vajzat, por ky proces nuk është gjithmonë pozitiv për ta. Puberteti i hershëm tek djemtë mund të shoqërohet me rritje të agresivitetit për shkak të rritjes së hormoneve të pubertetit.
Arsyet për shfaqjen e pubertetit të parakohshëm mund të jenë të një natyre të ndryshme. Disa nga shkaqet përfshijnë ndryshime në sistemin nervor qendror, sëmundje autoimune ose çrregullime të organeve të caktuara. Gjithashtu, një nga arsyet e pubertetit të parakohshëm mund të jetë një dietë (ushqim) e papërshtatshme.
Puberteti i parakohshëm i rremë
Në pubertetin e parakohshëm të rremë, maturimi i parakohshëm nuk është rezultat i aktivizimit të parakohshëm të boshtit hipotalamus-hipofizë-vezore. Tek këto vajza, vezoret janë në pushim dhe kanë pamjen dhe strukturën e atyre në fëmijërinë e hershme. Për arsye ende të pashpjegueshme, vajzat me këtë lloj puberteti janë më të zhvilluara dhe me peshë më të madhe se moshatarët e tyre dhe kanë flokë, karakteristika seksuale dhe organe seksuale të zhvilluara para kohe.
Kjo ka një rëndësi thelbësore sepse në pubertetin e parakohshëm të rremë nuk është e nevojshme të jepet ndonjë terapi hormonale, por vetëm të monitorohet zhvillimi psikik dhe mendor i vajzave. Këto vajza kanë një cikël të rregullt menstrual, ovulim dhe mundësi për të mbetur shtatzënë. Prindërve u duhet shpjeguar se këta fëmijë nuk kanë nevojë për terapi, por duhet t'i kushtohet vëmendje e madhe edukimit të vajzave.
Këto vajza duhet të mbrohen nga ndikimet e mundshme negative në mjedisin ku rriten, duke qenë se pamja e tyre fizike ka karakteristika seksuale dytësore dhe organe seksuale më të avancuara në krahasim me moshatarët e tyre, edhe pse mendërisht ato janë ende fëmijë shumë infantilë. Problemet emocionale janë më shqetësuese sepse shumë vajza të reja vuajnë nga presioni i mjedisit, bëhen të izoluara dhe të turpshme. Zhvillimi intelektual dhe psikologjik i këtyre fëmijëve është krejtësisht i barabartë me bashkëmoshatarët e tyre.
Burimi: freepik.com
Tumoret e vezoreve mund të shkaktojnë pubertet të parakohshëm. Në këtë lloj të pubertetit të parakohshëm, gjakderdhja mund të ndodhë si rezultat i një tumori ovarian që prodhon hormonin estrogjen. Gjakderdhja te këto vajza është e parregullt dhe është rezultat i veprimit të zgjatur të estrogjeneve. Ndonjëherë tumori i vezores është shumë i vogël, nuk arrin një madhësi që mund të zbulohet me ekzaminim, kështu që është i nevojshëm një përcaktim sasior laboratorik i estrogjeneve për të përjashtuar ekzistencën e një tumori aktiv hormonal.
Puberteti i parakohshëm i vërtetë
Puberteti i vërtetë ose i ashtuquajturi pubertet i parakohshëm hipotalamik shoqërohet me maturimin e parakohshëm të boshtit hipotalamus-hipofizë-vezore, duke rezultuar në një cikël normal menstrual, ovulim dhe mundësi shtatzënie. Në këtë lloj të pubertetit të parakohshëm është i nevojshëm trajtimi, i cili varet nga shkaqet që e kanë shkaktuar dhe më së shpeshti është pasojë e çrregullimeve organike në zonën e hipotalamusit dhe hipofizës, kurse trajtimi varet nga ndryshimet e konstatuara dhe mundësia e heqjes së tyre.
Zvogëlimi i funksionit të gjëndrës tiroide shkakton një rritje të madhe të njërit prej hormoneve tiroide, i cili shoqërohet me pubertetin e parakohshëm në të cilin rritja e kockave ngadalësohet. Kjo sindromë është më e zakonshme tek vajzat nga mosha gjashtë deri në tetë vjeç. Prandaj, për diagnozën e këtij lloji të pubertetit të parakohshëm, ne gjithmonë insistojmë që të monitorohet ritmi i rritjes së vajzës, që është një nga shenjat klinike më të hershme të kësaj sindrome. Çdo 6 muaj, është e nevojshme të monitorohet zhvillimi i skeletit, më së shpeshti monitorimi i pjekurisë së skeletit të duarve, niveli i estrogjeneve dhe hormoneve të tjera, si dhe procedurat për zbulimin e dëmtimit të sistemit nervor qendror.
Gabimi më i shpeshtë diagnostikues është nëse ndonjë gjakderdhje nga organet gjenitale te një fëmijë deklarohet si pubertet dhe në të njëjtën kohë fëmija nuk ka asnjë shenjë fizike të efektit të estrogjenit, si p.sh. pamja e gjinjve, qime nën sqetullat ose në organet gjenitale. Kur ka papjekuri të plotë seksuale, dhe vajza ka menstruacione, shkaku i një gjakderdhjeje të tillë zakonisht është inflamacioni i pjesëve të jashtme të organeve gjenitale, trupi i huaj në vaginë dhe rrallë, tumoret në vaginë dhe në mitër.
Trajtimi i pubertetit të parakohshëm varet nga shkaku, faza e zhvillimit të simptomave dhe nëse shkaku mund të hiqet në mënyrë kirurgjikale. Por duke qenë se në të shumtën e rasteve përfshihet aktivizimi i boshtit hipotalamus-hipofizë-vezore pa ekzistimin e ndonjë dëmtimi, trajtimi fokusohet në trajtimin mjekësor ekipor të këtyre vajzave.
Përfundim
Prindërit dhe fëmijët që përballen me pubertetin e parakohshëm mund të gjejnë ngushëllim dhe mbështetje në edukimin dhe kuptimin e këtij fenomeni kompleks. Bisedat midis prindërve dhe fëmijëve duhet të jenë të hapura dhe gjithëpërfshirëse, duke i lejuar fëmijët të kuptojnë dhe pranojnë ndryshimet e tyre fizike dhe emocionale. Prindërit duhet të jenë të informuar dhe të përgatitur për të ndihmuar fëmijët e tyre të kapërcejnë sfidat që mund të sjellë puberteti i parakohshëm.
Një nga mesazhet më të rëndësishme është se ritmet e ndryshme të zhvillimit fizik nuk e përcaktojnë vlerën e fëmijës. Prindërit duhet t'i mbështesin fëmijët në ndërtimin e vetëvlerësimit pozitiv dhe vetë-pranimit. Së bashku me këtë, është e rëndësishme që prindërit të jenë të vëmendshëm ndaj nevojave emocionale të fëmijëve të tyre dhe t'i mbështesin ata në krijimin e lidhjeve të shëndetshme shoqërore.
Dhe një konsultim në kohë me një pediatër specialist në një institucion të përshtatshëm shëndetësor është një hap i rëndësishëm për të kuptuar dhe menaxhuar fenomenin e pubertetit të parakohshëm. Mjekët pediatër mund të japin informacion, të kryejnë testet e nevojshme dhe të rekomandojnë procedurat e duhura për të siguruar kujdesin më të mirë shëndetësor dhe menaxhimin e suksesshëm të gjendjes.
Qasja moderne ndaj pubertetit të parakohshëm përfshin punën ekipore midis prindërve, fëmijëve dhe profesionistëve shëndetësorë. Nëpërmjet edukimit, mbështetjes dhe përfshirjes së hershme të profesionistëve kompetentë, ne mund të krijojmë mbështetje pozitive dhe gjithëpërfshirëse për fëmijët që përballen me këtë fazë sfiduese të zhvillimit të tyre.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
