“Është e nevojshme të paralajmërohet publiku, veçanërisht ata që nuk kanë një nivel të lartë të shkrim-leximit digjital, për mundësitë që ofron inteligjenca artificiale, veçanërisht në fushën e përmbajtjes mashtruese”.
Në detin e dezinformatave që tashmë po kërcënon seriozisht cilësinë e informacionit publik në Serbi, ekziston një frikë e vërtetë se inteligjenca artificiale (AI) mund të shërbejë si një mjet shtesë, por jashtëzakonisht i fuqishëm se të gjithë të tjerët në propagandimin e interesave të ndryshme, të cilat zakonisht janë kundër interesit publik. Institucionet shtetërore ende nuk janë duke u marrë me çështjen e rregullimit të asaj fushe. Po çfarë mundësish ka komuniteti gazetaresk për të mbrojtur standardet dhe etikën e profesionit?
Tendenca e zhvillimit dhe përdorimit të inteligjencës artificiale gjithnjë e më të avancuar dhe aftësive të saj më të sofistikuara po rritet me shpejtësi. Në kontekstin e gazetarisë, inteligjenca artificiale mund të ndikojë ndjeshëm në mënyrën se si informacioni mblidhet, analizohet dhe prezantohet para audiencës, kur mjetet e automatizuara të gjenerimit të përmbajtjes përshpejtojnë proceset e raportimit, personalizojnë përmbajtjen për lexuesit dhe ndikojnë në efikasitetin dhe shpejtësinë e punës së redaksisë.
Megjithatë, me këtë progres vijnë edhe pyetjet etike, kurse vetëm disa prej tyre janë se sa autentike është përmbajtja e prodhuar nga inteligjenca artificiale, kush është përgjegjës për krijimin dhe publikimin e saj, çfarë cilësie është një përmbajtje e tillë dhe nëse inteligjenca artificiale cenon standardet profesionale dhe integritetin e gazetarëve.
"Rritja e ndërgjegjësimit dhe edukimi i përdoruesve, përfshirë zhvilluesit e softuerëve dhe rregullatorët, për implikimet e mundshme etike dhe shoqërore të inteligjencës artificiale janë çështje të rëndësishme kur flasim për përdorimin e përgjegjshëm të teknologjive të reja," thotë zhvilluesi dhe eksperti i sektorit të TI-së Nenad Radoja për Autonomija.
Për sa i përket legjislacionit, ai shton se vendet e Bashkimit Evropian po punojnë për të kufizuar përdorimin e algoritmeve dhe inteligjencës artificiale, por se termat kyç janë transparenca dhe aftësitë teknike:
“Në një kuptim teknik, kufizimet mund të përfshijnë zhvillimin e algoritmeve që janë të vetëdijshëm për kufizimet e tyre. Promovimi i transparencës në punën e sistemeve dhe algoritmeve të inteligjencës artificiale, si dhe përcaktimi i qartë i përgjegjësive që vijnë nga përdorimi i inteligjencës artificiale, do të ndihmonte në parandalimin e ndikimeve negative", vëren ai.
Në fund të vitit të kaluar, në nivel të Bashkimit Evropian u miratuan propozime për rregullore të reja për inteligjencën artificiale, të cilat synojnë të ndalojnë algoritmet që do të njohin emocionet, si dhe të kufizojnë sistemet biometrike që njohin fytyrat në kohë reale në vende publike (real time- remote biometric identification, RBI) – përveç rasteve kur ato përdoren për të kërkuar të dyshuar ose viktima specifike të krimeve të caktuara.
Gjithashtu, ndalimet lidhur me njohjen e emocioneve, u prezantuan disa aplikime të sistemeve të inteligjencës artificiale me rrezik të lartë në sektorin privat, ndërsa u ndryshuan kriteret e klasifikimit të rrezikut.
“Interesat më të larta” dobësojnë mbrojtjen e të drejtave të njeriut
Nga Fondacioni SHARE, i cili merret me tema si shprehja e lirë në internet, siguria digjitale dhe privatësia e të dhënave, thonë se pritet që në periudhën e ardhshme rregulloret të fillojnë të aplikohen edhe në shtetet anëtare të Bashkimit Evropian.
„Akti për inteligjencën artificiale të Bashkimit Evropian ende nuk është miratuar zyrtarisht, por pas arritjes së marrëveshjes politike në dhjetor të vitit të kaluar, teksti është finalizuar praktikisht dhe pritet që akti të kalojë nëpër procedurat e mbetura para zgjedhjeve për Parlamentin Evropian të planifikuara për këtë verë”, deklaruan për portalin tonë nga ajo organizatë.
Burimi: govtech.com
Siç shpjegohet nga Fondacioni SHARE, në këtë akt sistemet dhe modelet e inteligjencës artificiale do të klasifikohen sipas nivelit të rrezikut për të drejtat e njeriut dhe shoqërinë në përgjithësi. Dhe nga kjo do të varen detyrimet ligjore për ata që i zhvillojnë dhe zbatojnë, dhe do të parashikohen penalitete, pra aplikime të ndaluara si 'pikëzimi social'.
Megjithatë, ata theksojnë se presionet e vendeve anëtare të BE-së, të cilat kanë interes të përdorin sa më shumë teknologjitë e avancuara për qëllime policore, si dhe lobimi i aktorëve të mëdhenj të korporatave në fushën e inteligjencës artificiale, kanë bërë që, të tjera, për faktin se teksti i konsoliduar është më pak i favorshëm për sa i përket mbrojtjes së të drejtave të njeriut sesa pritej fillimisht.
Rregulla të ngjashme nuk janë miratuar në nivel të Serbisë.
Gazetarët duhet të mendojnë 'një hap përpara'
Edhe pse inteligjenca artificiale tenton të zëvendësojë një numër të madh vendesh pune dhe të marrë role njerëzore, është e diskutueshme nëse një gjë e tillë mund të bëhet kur bëhet fjalë për gazetarinë. Është një pyetje e diskutueshme se deri në çfarë mase zgjidhjet dhe algoritmet softuerike mund të "bëjnë punën e gazetarit", d.m.th nëse ato mund të përdoren si zëvendësim për faktorin njerëzor i cili do të përpilojë tekste kërkimore dhe analitike kuptimplote apo thjesht do të mbledhë të dhëna statistikore dhe do të formojë fjali bazuar në ato. Prandaj, ekspertët besojnë se do të ketë dallim mes redaksive që përdorin zgjidhje digjitale dhe atyre që do të punësojnë gazetarë të vërtetë.
Zhvillimi i algoritmeve dhe përdorimi i tyre i pakufizuar mund të pritet të rrisë hendekun kur bëhet fjalë për dallimet shoqërore, kulturore dhe politike, sipas Stefan Janjiç, redaktor i portalit Fake News Tragaç dhe asistent në Departamentin e Gazetarisë në Fakultetin Filozofik në Novi Sad.
“Pranverën e kaluar, një sërë personalitetesh, përfshirë Elon Musk, nënshkruan një memorandum duke kërkuar ndalimin e zhvillimit të mëtejshëm të inteligjencës artificiale për shkak të rreziqeve të shumta që lidhen me përparimin e saj jashtëzakonisht të shpejtë. Megjithatë, është e qartë se ky është një mision i pamundur: projektet që përmirësojnë inteligjencën artificiale janë shumë të decentralizuara, kështu që edhe nëse një lloj ndalimi hyn në fuqi, shumë ekipe do të vazhdojnë të forcojnë inteligjencën artificiale, duke pritur momentin kur pagesa do të jetë e mundur përsëri ", thekson ai.
Janjiq për Autonomija vlerëson se në këtë drejtim paratë nuk duhet të jenë motivi parësor.
“Shumë do të vazhdojnë të ndjekin zhvillimin e inteligjencës artificiale të nxitur nga kurioziteti, pasi rezultatet në fusha të ndryshme – nga hakerimi te mjekësia – mund të jenë vërtet magjepsëse. Sistemet që mundësojnë krijimin e përmbajtjes pornografike të rreme e kanë pikënisjen në korpuset e disponueshme në internet, në të cilat përshkrimi i trupit të femrës dominon në mënyrë sasiore. Prandaj, pabarazia që kishim në kohën para epokës së inteligjencës artificiale po përjetësohet dhe thellohet”, paralajmëron bashkëbiseduesi ynë.
Fondacioni SHARE gjithashtu pajtohet me të, dhe thekson se inteligjenca artificiale gjeneruese (GenAI) mundëson krijimin e përmbajtjeve false të besueshme që mund të kontribuojnë gjithashtu në rrezikimin e punës dhe reputacionit gazetaresk, dhe rrjedhimisht edhe vetë informacionit publik.
Duke folur për rolin e gazetarisë dhe vetë gazetarëve në përdorimin e inteligjencës artificiale dhe ndërgjegjësimin për rreziqet tek audienca, Stefan Janjiq vlerëson se gazetarët duhet t'i qasen me qetësi, pa fatalizëm, por edhe pa magjepsje të panevojshme.
“Është e nevojshme të paralajmërohet publiku, veçanërisht ata që nuk kanë nivel të lartë të shkrim-leximit digjital, për mundësitë që ofron inteligjenca artificiale, veçanërisht në fushën e përmbajtjes mashtruese. Përveç kësaj, gazetarët duhet të mendojnë 'një hap përpara': të mos presin që të shfaqet faza e re e AI para se të flasin për të. Dëmi - i cili sigurisht do të jetë aty, në nivelet më të ndryshme - do të jetë më i lehtë për t'u parandaluar nëse flasim për problemin para se të marrë vrull të plotë”, thotë Stefan Janjiq.
Teksti është pjesë e iniciative “Histori nga rajoni” që zbatohet nga Res Publica dhe Instituti për Studime të Komunikimit nga Maqedonia, në bashkëpunim me partnerët nga Mali i Zi (PCNEN), Kosova (Sbunker), Serbia (Autonomija), Shqipëria (Exit), dhe Bosnja dhe Hercegovina (Analiziraj.ba), në kuadër të projektit "Përdorimi i gazetarisë së bazuar në fakte për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të luftuar dezinformimin në hapësirën mediatike në Maqedoninë e Veriut" me mbështetjen e Ambasadës Britanike në Shkup.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
