Filip Etmishovski
Sipas të dhënave nga Ministria e Ekonomisë, në vitin 2020 vetëm 5.98% e prodhimit të energjisë nga burimet e rinovueshme është prodhuar duke përdorur energjinë diellore.
Nëntor 2021. Paralajmërohet fillimi i një krize energjetike globale, shenjat e para të së cilës tashmë janë të dukshme. Çmimet e naftës, energjisë elektrike, lëndëve të tjera djegëse dhe energjisë janë në rritje e sipër. Sipas parashikimeve, ky është vetëm fillimi i rritjes enorme që na pret. Siç raportojnë mediat, si një pasojë tjetër, qindra institucione publike kanë mbetur pa furnizuesin e tyre të energjisë elektrike për shkak se lojtarët më të vegjël në tregun e liberalizuar të energjisë elektrike nuk mund të siguronin energji të mjaftueshme elektrike (ose të paktën jo me çmimin e vjetër).
Të gjitha qeveritë po shqyrtojnë masat për t’iu përgjigjur dhe për ta zbutur krizën e cila pritet. Qeveria e Maqedonisë së Veriut shpall gjendjen e krizës, ndërsa më parë si masë kryesore paralajmëroi intervenim në importin e thëngjillit dhe aktivizimin shtesë të termocentraleve Manastir 3 dhe Osllomej.
Problemi i ndotjes së ajrit në Manastir është përgjithësisht i njohur
Që nga lindja jetoj në Manastir. Manastiri është qyteti më i madh në rajonin planor të Pellagonisë dhe qyteti i dytë më i madh në vendin tonë. Manastiri do të jetë qyteti që do të vuajë pasojat më të mëdha nga përpjekja për të shpëtuar nga kriza energjetike. Kriza energjetike që pritet dhe masat e shpëtimit që pritet të shpallen nga Qeveria jonë janë të lidhura ngushtë me cilësinë e ajrit të ambientit. Është i njohur problemi i ndotjes së ajrit në Manastir, i cili krahas amvisërive, trafikut dhe industrisë, konsiderohet se shkaktohet në masë të madhe nga REK Manastir, gjegjësisht termocentrali që prodhon rreth 70 për qind të energjisë elektrike në Maqedoni. Sipas hulumtimit të Shoqatës Evropiane për Shëndetin dhe Mjedisin (HEAL), ky termocentral lëshon në ajër rreth 2700 ton grimca PM 2.5 në vit, duke e bërë atë të dytin më të madh në Evropë.
Zvogëlimi i ndotjees së ajrit të ambientit nga prodhimi i REK Manastir është një nga premtimet kryesore parazgjedhore para çdo zgjedhjeje, por fakti është se projekte të tilla janë shumë të shtrenjta dhe realizohen në plan afatgjatë. Ky aktivizim i një blloku tjetër që duhet të djegë 900 mijë ton qymyr, sigurisht që do të ndikojë në ajrin e Manastirit, por në një kohë force madhore (krizë globale energjetike) të gjitha mjetet justifikohen?! Mirëpo, në dëm të mjedisit i cili gjithsesi po ndotet pamasë. Në ndërkohë, projektet e shumëpritura të filtrit të uzinës, gazifikimi dhe ngrohja, të cilat do të ndikonin ndjeshëm në ndotjen e ajrit, kanë ngecur për shkak të sigurimit të milionave të nevojshme dhe procedurave të komplikuara burokratike.
Burimi: shutterstock.com
Dielli përdoret minimalisht si burim energjie
Alternativa e njohur e lëndëve djegëse fosile, burimet e rinovueshme të energjisë, përdoren minimalisht në të gjithë vendin. Megjithëse përdorimi i energjisë diellore për prodhimin e energjisë elektrike është bërë jashtëzakonisht popullor në dekadën e fundit, për fat të keq, me përjashtim të disa termocentraleve më të mëdha diellore dhe familjeve që përdorin energjinë diellore për të ngrohur ujin sanitar, të rrallë janë shembujt e paneleve diellore të instaluara në ndërtesa publike si p.sh. shkolla, kopshte, fakultete, ndërtesa administrative e të ngjashme. Ndonëse për vite me radhë u janë bllokuar llogaritë për shkak të borxheve të energjisë elektrike dhe tani për shkak të krizës energjetike shumica prej tyre kanë mbetur pa furnizues me energji elektrike.
Edhe pse dielli është një simbol kombëtar, i vendosur në flamur dhe stemë, vendi ende e përdor atë minimalisht si burim energjie. Sipas të dhënave të Ministrisë së Ekonomisë, në vitin 2020 vetëm 5,98 për qind e prodhimit të energjisë nga burimet e rinovueshme është prodhuar me energji diellore.
Kohët e fundit janë ndërmarrë hapa e parë në sektorin publik
Në vitet e fundit, dhjetëra shkolla dhe kopshte në të gjithë vendin kanë marrë panele diellore në çatitë e tyre. Krahas sasisë së nevojshme të energjisë elektrike për nevojat e objektit publik, teprica e energjisë elektrike lirohet në rrjetin shpërndarës. Krahas pavarësisë energjetike, investime të tilla kanë implikime pozitive për të ardhurat dhe shpenzimet publike, por gjithashtu kanë një ndikim pozitiv në mjedis.
Sipas hulumtimit të organizatës joqeveritare “Go Green”, në vendin tonë funksionojnë gjithsej 130 shkolla të mesme dhe llogaritet se vetëm njëra lëshon rreth 400 ton dioksid karboni. Gjurma e karbonit është e madhe dhe vlerësohet se nevojiten 4,415 pemë për të absorbuar CO2 vetëm nga një shkollë. Nëse kësaj i shtojmë shkollat fillore, kopshtet, komunat dhe ndërtesat administrative, këto shifra janë shumë më të larta dhe numri i objekteve të tilla me panele diellore është tepër i pakonsiderueshëm.
Në shkurt të vitit 2021 përfundoi instalimi i kolektorëve të parë hibrid në një objekt publik në Komunën e Karposhit. Kopshti „Lulja e Majit“ në Taftalixhe 2 përfitoi kolektorë që me përdorimin e energjisë diellore prodhojnë 300 litra ujë të ngrohtë sanitar dhe 3.2 kilovat energji elektrike. Me atë prodhim, panelet zëvendësuan katër ngrohës të vjetër të ujit (80 litra secili).
Kopshti „Lulja e Majit“- Taftalixhe 2
Burimi: Komuna Karposh
Dy vite më parë, në shkollën e mesme të qytetit „Vlado Tasevski“ në Aerodrom, Shkupi ka instaluar gjithsej 54 panele fotovoltaike në një sipërfaqe të çatisë prej 400m2. Fuqia është 15 KW dhe parashikimet janë se do të prodhojë rrymë në vlerë prej 14.500 deri në 17.000 denarë dhe investimi prej 870.000 denarë do të kthehet brenda 5 viteve.
Në Manastir vetëm një objekt publik ka instaluar panele fotovoltaike
Në një qytet me 10 shkolla fillore, 7 shkolla të mesme dhe 15 kopshte, fatkeqësisht i vetmi shembull pozitiv është Ndërmarrja Publike “Tregjet” e cila në vitin 2019 ka instaluar panele fotovoltaike në pavionet e Tregut të Qytetit. Panelet kanë fuqi 20 KW, aq sa e lejon ligji. Me këtë, "Tregjet" e Manastirit u bënë ndërmarrja e parë publike në Maqedoni që prodhojnë energji elektrike për nevojat vetjake. I gjithë investimi arrin në 1.100.000 denarë (pa TVSH) dhe pritet të kthehet në një periudhë prej tre deri në katër vjet.
Pavionet në tregun e qytetit në Manastir
Foto: Faqja në Facebook e NP "Tregjet" – Manastir
Për përmirësimin e situatës nevojiten disa ndërhyrje legjislative. Njëra prej tyre është ndryshimi i Rregullores për burimet e ripërtërishme të energjisë të miratuar nga Ministria e Ekonomisë. Ai lejon një kapacitet të instaluar prej vetëm 20 kilovatësh, megjithëse nevojat e disa objekteve janë shumë më të mëdha, kurse hapësira për vendosjen e paneleve edhe më e madhe. Dhe praktika në botën e zhvilluar është që termocentrale të tilla fotovoltaike të prodhojnë energji elektrike të tepërt e cila më pas përdoret nga konsumatorët e tjerë. Në fund të fundit, është një logjikë e thjeshtë ekonomike, përveçse mund të kursesh, mund edhe të fitosh. Pra, ne kemi një investim që kthehet në pak vite, ul kostot dhe rrit të ardhurat, dhe më e rëndësishmja kursen shtresën e ozonit dhe mjedisin në tërësi.
Në çfarë qyteti dua të jetoj?
Në një qytet ku përveç amvisërive dhe ndërtesave publike që funksionojnë me para publike do të riorientoheshin në energjinë e gjelbër. Përfitimet do të ishin të shumta në terma afatshkurtër, por më e rëndësishmja edhe në afat të gjatë. Ana e shpenzimeve të bilanceve do të reduktohej dhe në terma afatgjatë, krahas stabilitetit dhe pavarësisë energjetike, do të kontribuonte ndjeshëm për të pasur ajër më të pastër dhe një mjedis më të pastër në tërësi.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni
Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
