Për gati një vit e gjysmë dëgjojmë vetëm "amendamente kushtetuese, amendamente kushtetuese, ndryshime kushtetuese", kurse ndërkohë po kthehemi në disa fusha si sundimi i ligjit, lufta kundër korrupsionit, arsimi, ekonomia…
Maqedonia duhet të konsiderohet si një fenomen në skenën politike evropiane si një vend që është kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian për një periudhë më të gjatë, poithuajse 19 vjet, kurse arsye për këtë nuk janë reformat e pakryera, por bllokadat joparimore, fillimisht nga ana e Greqisë fqinje, e më pas nga Bullgaria fqinje.
Është vërtet për të ardhur keq që nga një vend që ishte në të njëjtën paketë me Kroacinë në vitin e largët 2005, jemi bërë një vend nga i cili të rinjtë largohen masivisht, ku një nga destinacionet e dëshiruara është Kroacia, Kroacia jonë mike e cila tani ka më shumë se dyfishin e standardit tonë. Ja se si dy dekada mund të ndryshojnë zhvillimin e përgjithshëm të një vendi.
A ia vlenin kompromiset?
Duket se çfarëdo që të bëjë Maqedonia, rruga drejt Bashkimit Evropian do të jetë e vështirë, e ngadaltë, e dhimbshme, madje e pamundur. Në tre dekadat e fundit, ky vend ka ndryshuar flamurin, kushtetutën, emrin dhe ka gëlltitur të gjitha petët e hidhura që i kërkuan dhe që nuk iu kërkuan vendeve të tjera, kështu që në fund nuk mund të bëjë dot as përparimin minimal që është i nevojshëm për të ecur drejt BE-së, pra për fillimin e negociatave.
Pranimi i të ashtuquajturit propozim francez nga qeveria maqedonase verën e kaluar është një veprim me të cilin nuk pajtohen më shumë se 80% e maqedonasve. Një nga arsyet është retorika nacionaliste e disa subjekteve politike nga Bullgaria për faktin se nuk e njohin etninë dhe gjuhën maqedonase, kurse tjetra është shantazhi bullgar, që Maqedonia të ndryshojë Kushtetutën e saj për të përfshirë bullgarët etnikë në Preambulën e saj. Është e pritshme që nën presion dhe diktim, këtë nuk do ta pranojë as qytetari i zakonshëm maqedonas, madje as opozita në Kuvendin e Maqedonisë.
Në fund të fundit, duket se pranimi i propozimit francez, pa dialog me opozitën dhe sigurimin e shumicës prej dy të tretash, jo vetëm që bllokoi rrugën evropiane të Maqedonisë, por edhe kontaminoi gjithë skenën politike në vend, krijoi një polarizim të thellë në shoqëri, ka zhgënjyer qytetarët dhe ka defokusuar të njëjtit nga problemet reale me të cilat po përballet vendi, si korrupsioni, lufta kundër krimit të organizuar, reformat, ekonomia, investimet etj.
Për gati një vit e gjysmë dëgjojmë vetëm "amendamente kushtetuese, amendamente kushtetuese, ndryshime kushtetuese", kurse ndërkohë po kthehemi në disa fusha si sundimi i ligjit, lufta kundër korrupsionit, arsimi, ekonomia, pastaj raport jo shumë i favorshëm nga ana e Komisiont Evropian që mbërriti para pak ditësh.
Reformat e brendshme në Bashkimin Europian!?
Përveç problemeve dypalëshe që Maqedonia ka (pasur) me fqinjët e saj, situata rreth anëtarësimit tonë në Bashkimin Evropian është e ndërlikuar edhe për arsye të tjera, duke marrë parasysh faktin se Bashkimi Evropian është i lodhur nga zgjerimi dhe fokusi është vënë në reformat e thella në vetë Bashkimin Evropian.
Një pjesë e mirë e liderëve evropianë thonë se për të qenë gati për një grup të ri anëtarësh, Bashkimi Evropian fillimisht duhet të reformohet nga brenda, me fokus të veçantë në ndryshimin e mënyrës së vendimmarrjes, sepse e drejta e vetos që ka çdo shtet anëtar me sa duket po shkakton shumë dhimbje koke në Bruksel dhe në shumicën e rasteve këto veto (bllokime) vihen për arsye jo krejt racionale.
Burimi: freepik.com
Përvoja me zgjerimin e madh që ndodhi në vitin 2004, si dhe me Bullgarinë dhe Rumaninë në vitin 2007, i kushtoi shtrenjtë Bashkimit Evropian, sepse një pjesë e madhe e problemeve të brendshme me të cilat përballen, si korrupsioni, krimi, shantazhet joparimore dhe bllokadat vijnë pikërisht nga një pjesë e këtyre anëtarëve, ndërsa ne e kemi ndjerë më së miri në lëkurën tonë në 3-4 vitet e fundit me problemin që Sofja zyrtare krijoi në marrëdhëniet me Maqedoninë.
Një valë e re zgjerimi deri në vitin 2030?
Ne dëgjojmë gjithnjë e më shpesh për planin e Bashkimit Evropian për të zbatuar reformat e brendshme të nevojshme dhe kështu të jetë praktikisht gati për pritjen e shteteve të reja anëtare deri në vitin 2030. Por pyetja e vërtetë është nëse do të ndodhë realisht dhe nëse ka një disponim në mesin e shteteve më të vogla anëtare për të hequr dorë nga e drejta e vetos dhe privilegje të tjera për të kontribuar në "fotografinë e madhe", gjegjësisht reformimin e Bashkimit Evropian?! Besoj se përgjigjen e dimë fshehurazi të gjithë dhe ajo është negative, megjithëse politikanët tanë të vetëshpallur pro BE-së pretendojnë të kundërtën, me shumë gjasë të nxitur nga arsye të ngushta partiake dhe nga mungesa e argumenteve të tjera dhe rezultateve konkrete në punën e tyre.
Në fakt, shumë nga shtetet më të vogla kanë frikë se do të jenë gjithmonë të mbivotuara, dhe ekziston një frikë e madhe se Franca dhe Gjermania do të marrin një rol edhe më dominues në krahasim me rolin që kanë tani.
Nga ana tjetër, mund të jemi dëshmitarë të një rikompozimi të plotë të Bashkimit Evropian, pra një Bashkimi me disa "qarqe", i përbërë nga një rreth i ngushtë i shteteve anëtare më të fuqishme, i ndjekur nga një rreth tjetër anëtarësh që përfitojnë nga tregu i brendshëm i BE-së dhe e treta e fundit, një rreth i jashtëm, i bazuar në Komunitetin Politik Evropian të promovuar nga Presidenti francez Emmanuel Macron vitin e kaluar. Një Komunitet ku përveç anëtarëve të BE-së, anëtarë do të jenë edhe vendet e Ballkanit Perëndimor, Partneriteti Lindor, Britania e Madhe, Norvegjia dhe Zvicra.
Megjithatë, duhet theksuar se Komuniteti Politik Evropian është vetëm një hapësirë ku do të diskutojnë liderët e vendeve të mësipërme, pa pasur struktura dhe organe të krijuara, votime, marrëveshje etj.
Çfarë mund të presim më pas?
Tema e ndryshimeve kushtetuese, të cilën e dëgjojmë që nga vera e kaluar, dalëngadalë po shuhet, ndërsa partitë politike në Maqedoni tashmë janë në periudhën parafushatës për zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale të vitit të ardhshëm, që sipas deklaratave që vazhdimisht i dëgjojmë dhe përsëritjet e BDI-së dhe LSDM-së nga qëndrimet e tyre të mëparshme për zgjedhje të ndara, me shumë gjasa do të mbahen në të njëjtën kohë, ashtu siç kërkohet nga ana e VMRO-DPMNE-së. Nuk ka dyshim se rruga jonë evropiane do të mbetet e bllokuar për të paktën një vit, duke pasur parasysh zgjedhjet evropiane në pranverën e ardhshme, si dhe kombinimet për përbërjen e qeverisë së re në Maqedoni.
Është gjithnjë e më e sigurt se në skenën politike në Maqedoni do të ketë dy blloqe të mëdha, njëri i përbërë nga partitë në pushtet BDI, Aleanca për Shqiptarët dhe LSDM, të cilat me gjasë do të dalin me lista të përbashkëta nën sloganin “Koalicioni Evropian” dhe blloku tjetër i përbërë nga VMRO-DPMNE dhe koalicioni për “Rindërtimin e Maqedonisë” i cili duket se do të fitojë një fitore të madhe në zgjedhje, duke marrë parasysh sondazhet ku të tria partitë në pushtet së bashku nuk mund të arrijnë vlerësimin dhe preferueshmërinë e opozitës.
Përveç kësaj, partitë opozitare të shqiptarëve në Maqedoni, të bashkuara në “Lidhjen Evropiane për Ndryshim” do të paraqesin një kërcënim të madh për BDI-në dhe pretendimin e tyre për të mbetur në pushtet pas zgjedhjeve. Një numër të caktuar deputetësh pritet të fitojnë edhe partitë e Maksim Dimitrievskit dhe Dimitar Apasievit.
Fotografia politike e zgjedhjeve të vitit 2024 do të kujtojë shumë atë të vitit 2006 kur VMRO-DPMNE-ja si opozitë fitoi zgjedhjet dhe formoi qeverinë me NSDP-në (parti e sapoformuar që fillimisht erdhi nga LSDM-ja) dhe PDSH-në e cila kishte më pak deputetë se BDI-ja. Tani në rolin e NSDP-së mund të jetë Maksim Dimitrievski me lëvizjen ZNAM - “Për Maqedoninë Tonë”, kurse në rolin e PDSH-së mund të jetë Lëvizja Demokratike e Izet Mexhitit, BESA e Bilall Kasamit dhe Alternativa e Afrim Gashit që do të garojnë me listë ntë përbashkët opozitare.
Periudha pas zgjedhjeve
Pavarësisht rezultatit të zgjedhjeve, edhe pse duket mjaft e qartë, qeveria e ardhshme do të ketë një detyrë të madhe përpara saj për të nxjerrë vendin nga të gjitha krizat në të cilat ndodhemi, si ato ekonomike, shëndetësore, energjitike, arsimore etj. ., dhe sigurisht, do të mbetet edhe gështenja e nxehtë dhe nevoja për ndryshimin e Kushtetutës për të nisur negociatat me Bashkimin Evropian. Është vetëm një çështje se çfarë mund të bëjë Maqedonia në këmbim për të zbutur pakënaqësitë me ndryshimin e Kushtetutës. Fakti është se Maqedonia nuk mori asgjë me propozimin francez, kurse pranoi gjithçka.
Bashkimi Evropian, si gjest i vullnetit të mirë, mund të japë garanci me shkrim se identiteti dhe gjuha maqedonase janë të garantuara dhe qeveria e ardhshme maqedonase duhet të mendojë të kërkojë një paketë shtesë financiare masash për vendin tonë, duke marrë parasysh të gjitha koncesionet që kemi bërë deri tani, pa përfituar asgjë.
Bashkimi Evropian duhet të jetë i pastër me veten dhe të veprojë hapur dhe me ndershmëri ndaj Maqedonisë, pa standarde të dyfishta, sepse vetëm kështu mund të kemi një marrëdhënie të shëndetshme, të dimë se çfarë kërkohet nga ne, të dimë se çfarë të presim dhe më e rëndësishmja, të dimë saktësisht se çfarë duhet të bëjmë dhe si të veprojmë.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
