Paralajmërimi i VLEN-it për themelimin e akademisë së posaçme të shkencave dhe arteve për shqiptarët po hedh “vezët e frikacakëve” në Qeveri dhe te VMRO-DPMNE-ja, e cila e kishte ndërtuar fushatën e saj opozitare me tezën se LSDM-ja bën shumë lëshime dhe është shumë e butë ndaj BDI-së.
Marrëdhëniet ndëretnike janë konsideruar si një çështje e zgjidhur që nga ndryshimi i Kushtetutës pas konfliktit në vitin 2001, sidomos pas miratimit të disa ligjeve që barazojnë bashkësinë etnike shqiptare me bashkësinë etnike dominuese maqedonase.
Prandaj kërkesa e koalicionit qeveritar VLEN për ngritjen e Akademisë Shqiptare të Shkencave dhe Arteve erdhi si rrufe nga qielli. Siç deklaroi ministri dhe një nga drejtuesit e koalicionit VLEN, Arben Taravari, “krijimi dhe veçanërisht zyrtarizimi i Akademisë Shqiptare të Shkencave dhe Arteve është një nga iniciativat më të mira të koalicionit VLEN” dhe është veçanërisht krenar për këtë ide, duke supozuar se shqiptarët janë një nga kombet më të vjetra në Ballkan dhe në ADN-në e tyre kanë inteligjencën dhe qytetërimin e një kulture të lashtë.
Kjo lëvizje tregon qartë se pavarësisht proceseve integruese të ndërmarra nga shteti që nga konflikti i vitit 2001, edhe më tej po prezantohen ide që nënkuptojnë separatizëm në vend të bashkimit. Njoftimi i koalicionit VLEN se do të themelojë një akademi të posaçme të shkencave dhe arteve për shqiptarët, për fat të keq nuk mund të quhet ndryshe përveç se një hap drejt separatizmit. Po ashtu, njoftimet se ky institucion fillimisht do të financohet nga fondet e komunave dhe më pas do të kalojë në financim shtetëror, të kujtojnë hapat e parë të Universitetit të Tetovës, i cili pothuajse e solli Maqedoninë në prag të një konflikti të brendshëm.
Ky universitet ishte themeluar në vitin 1994 nga Bashkësia Kulturore e Shqiptarëve në Maqedoni, për dhjetë vjet punoi ilegalisht duke prodhuar kuadro me njohuri të dyshimta, kështu që në vitin 2004 shteti më në fund “kapitulloi”, duke e pranuar nën ombrellën e finacave publike apo shtetërore.
Ndarja në vend të integrimit
Hapi i koalicionit VLEN është hedhja e "vezës së frikacakëve" në Qeveri dhe ndaj partisë kryesore në pushtet VMRO-DPMNE, e cila e kishte ndërtuar fushatën e saj opozitare pikërisht mbi tezën se LSDM-ja është shumë e butë ndaj BDI-së. Për VMRO-DPMNE-në si shtyllë e pushtetit sot është edhe një shuplakë e madhe sepse partia që nga themelimi e deri më sot ka ndërtuar imazhin e partisë patriotike, prioriteti i parë i së cilës është mbrojtja e Maqedonisë nga kërkesat e bashkësive etnike.
Do të shohim se çfarë ndikimi do të ketë kjo iniciativë mbi paqen dhe stabilitetin qeveritar, por duke pasur parasysh se koalicioni VLEN “peshon” 13 vota në parlament, pakënaqësia e tyre mund ta zvogëlojë peshën e koalicionit qeveritar në 64 vota, nga 77 vota që ka aktualisht. Meqenëse VMRO-DPMNE-së, si çdo qeverie tjetër, do t'i duhen dy të tretat e shumicës, presioni nga koalicioni VLEN do të nënkuptojë nervozizëm në Qeveri dhe stagnim të agjendës ambicioze të kryeministrit Mickoski. Në të njëjtën kohë, do të guxoja të parashikoja se koalicioni VLEN nuk do të heqë dorë kaq lehtë nga kjo ide, nëse për asnjë arsye tjetër veç BDI-së, e cila vazhdimisht përpiqet të ushtrojë presion joformal për t'u bërë pjesë e pushtetit dhe qeverisë.
Burimi: manu.edu.mk
Është domethënëse për këtë analizë të thuhet se Maqedonia ka investuar shumë në harmoninë ndëretnike, veçanërisht kur bëhet fjalë për komunitetin shqiptar. Ndryshimi i Kushtetutës pas konfliktit të vitit 2001, parimi i përfaqësimit adekuat dhe të drejtë në punësim në administratë, balancuesi i famshëm, Ligji për përdorimin e gjuhëve, Komisioni parlamentar për marrëdhënie ndërmjet komuniteteve, votimi i ligjeve sipas Badenterit, synonin pikërisht që shqiptarët ta pranonin Maqedoninë si atdheun e tyre.
Formimi i një institucioni të posaçëm shkencor, i cili sipas ideve të atyre që e mbrojnë dhe mbështesin, duhet të përbëhet vetëm nga shqiptarë, nuk është në favor të proceseve integruese për paqen dhe bashkimin.
Madje mund të thuhet me gjuhë edhe më të ashpër: institucionet shtetërore hapën dyert për shqiptarët, por koalicioni shqiptar që është pjesë e qeverisë tani kërkon një institucion paralel që do të jetë i mbyllur për të gjithë, përveç shqiptarëve.
Marrëveshja Kornizë përsëri në tavolinë?!
Është e qartë se koalicioni VLEN tani po radikalizohet për të konkurruar me koalicionin e BDI-së të njohur si Fronti Evropian, i cili fitoi më shumë deputetë se ata (19), por mbeti jashtë ombrellës së pushtetit.
Në të njëjtën kohë, nuk janë të vërteta akuzat e koalicionit VLEN se “shqiptarët kanë shumë kohë që ndeshen me dyer të mbyllura në ASHAM”, dhe e kundërta ka ardhur nga vetë anëtarët shqiptarë të ASHAM-it. Akademia sot ka katër anëtarë të kombësisë shqiptare, dy prej të cilëve janë aktivë. Bëhet fjalë për akademikët Taki Fiti, Abdulmenaf Bexheti, Alajdin Abazi, i cili është edhe nënkryetar i ASHAM-it dhe Izet Zeqiri, anëtar korrespondent. Të kujtojmë edhe Luan Starovën, një emër shumë i shquar i letërsisë, një diplomat dhe një person që do të shënohet përgjithmonë në historinë e vendit tonë. Nëse numërojmë dhe numërojmë, sigurisht që nuk janë shumë anëtarë, por siç thotë Akademiku Taki Fiti, parimet etnike apo politike nuk duhet të përfshihen në shkencë.
Nga ana tjetër, për Maqedoninë nuk ka kohë më të keqe për të hapur pyetje të tilla. BDI, në pakënaqësinë e saj për përjashtimin nga qeveria, paralajmëroi hapjen e Marrëveshjes Kornizë. Nëse hapen procese të tilla, ato nuk do të jenë të këndshme për t'u parë, sepse rikthimi në tryezë i Marrëveshjes Kornizë dhe kërkimi i legjitimimit të parimit fitues-fitues gjatë formimit të një qeverie do të ringjallë zjarre të vjetra dhe plagë të hapura që mezi kemi mundur ti shërojmë.
Nënshkrimet që u firmosën në Marrëveshjen Kornizë shkaktuan zemërim kryesisht te pala maqedonase dhe çdo hapje e re është një rrezik potencial për rindezjen e këtij zemërimi.
Mendimi shkencor në krizë
Procesi shpërbërës që përqafon koalicioni VLEN, pra, nuk është gjë tjetër veçse fillimi i radikalizimit të veprimit të tyre politik, i cili do ta largojë vendin nga agjenda e rregullt e progresit dhe zhvillimit. Por gara për pikë në rivalitetin me BDI-në, e cila pretendon të gjitha meritat për përfitimet e komunitetit etnik shqiptar që nga viti 2001, vë në pikëpyetje kapacitetin e koalicionit VLEN për të qenë pjesë e udhëheqjes së shtetit nëse sillet në pushtet si grup rebel.
Për ta bërë ironinë më të madhe, një nga drejtuesit e idesë, Arben Taravari, është me profesion mjek, të cilit i është dhënë një shans i dytë për të qenë ministër i Shëndetësisë – një nga departamentet më urgjente ku ka shumë çështje për t'u zgjidhur. Pra, çfarë do të jetë Taravari – ministër i shëndetësisë apo mjek që do të kujdeset për shëndetin politik të shoqërisë së tij partiake, duke lënë pas dore portofolin kompleks ministror për të cilin qytetarët presin zgjidhje sa më parë?!
Ndërkohë, “bomba” e hedhur nga Taravari dhe kolegët e tij partiakë mund t'i shërbejë edhe një qëllimi të mirë, pra të shkaktojë një tronditje në ASHAM që do t'i bëjë akademikët të mendojnë se si ta ngrenë këtë institucion kryesor shkencor në një nivel më të lartë. Mendimi shkencor në Maqedoni ka kohë që është në krizë dhe derisa bota po kalon në epokën e inteligjencës artificiale si arritja më e lartë e teknologjisë, ne jemi të zhytur në histori.
Me gjithë respektin për ASHAM-in, por ky institucion duket se u është dorëzuar parullave politike të selisë së partisë dhe në vend që ta kthejë anijen e quajtur Maqedoni drejt ujërave të inteligjencës artificiale, po e kthen drejt patriotizmit artificial.
Fillimisht, ideja e ish-presidentit Ljupço Kocarev për të krijuar një fond qeveritar për inteligjencën artificiale, të cilën ai e prezantoi në një intervistë të fundit, është e mirë. Vetëm gjëra të tilla sjellin lajme të mira për vendin, ndërsa idetë që dalin ndërkohë si ajo e VLEN-it e çojnë atë në labirintin e pasigurisë dhe acarimit të konflikteve të brendshme.
