Së fundi, por edhe më e rëndësishmja është që fillimisht të pastrohen të gjitha mbetjet e shpërndara përgjatë autostradave dhe qyteteve, veçanërisht në vendet turistike dhe kryeqytetin e vendit, sepse kur ftohen mysafirë, fillimisht pastrohet shtëpia.
Arsyeja e këtij teksti është iniciativa e qeverisë për integrimin e kulturës dhe turizmit në një ministri, e cila mendoj se është një iniciativë e shkëlqyer që shpresoj se do të mundësojë integrim dhe koordinim më të mirë në të dy sektorët, të cilët janë shumë të rëndësishëm për afirmimin e shtetit dhe zhvillimin e ekonomisë së tij.
Turizmi nuk do të ekzistonte pa kulturën, sepse pikërisht kultura është një nga motivimet kryesore për lëvizjen e njerëzve.
Turizmi i lejon njerëzit të mësojnë në mënyrë të menjëhershme dhe të vlerësojnë kulturat e ndryshme, mënyrat e jetesës dhe diversitetin e mjedisit natyror. Gjithashtu, turizmi ofron mundësi për forma të dobishme të shkëmbimit kulturor të ndërsjellë midis njerëzve nga pjesë të ndryshme të botës.
Turizmi kulturor mund të jetë një nga mjetet më të frytshme dhe më interesante me të cilin mund të shprehet dialogu ndërmjet kulturave dhe qytetërimeve. Takimet me 'të tjerët' kontribuojnë njëkohësisht në një vlerësim më të madh të kulturës sonë dhe të të tjerëve.
Një nga fenomenet më të mëdha botërore në dyzet vitet e fundit është rritja e turizmit masiv. Ai ndikon ndjeshëm në numrin e vizitorëve në lokalitetet e trashëgimisë kulturore dhe natyrore.
Projektet dhe programet e zhvillimit të turizmit sjellin valutat e huaja shumë të nevojshme, gjenerojnë vende të reja pune, mundësi të reja tregu, përmirësojnë kushtet e jetesës, forcojnë komunitetet – të cilat bazohen në rritjen ekonomike dhe kontributin e fuqizimit të individëve.
Turizmi mund të kontribuojë në zhvillimin cilësor dhe të qëndrueshëm nëse bazohet në angazhimin dhe pjesëmarrjen e popullatës vendase, e cila duhet të përfshihet në konceptimin dhe zbatimin e tij, dhe nëse ruhen burimet natyrore dhe kulturore mbi bazën e të cilave zhvillohet turizmi afatgjatë.
Kultura dhe turizmi në një kontekst kombëtar
Investimi në kulturë dhe krijimtari ndihmon në rigjallërimin e ekonomive të qyteteve. Sot, shumë qytete në Maqedoni përdorin trashëgiminë kulturore dhe ngjarjet kulturore për të stimuluar zhvillimin urban, për të gjallëruar komunitetet lokale, sektorin privat dhe individët, si dhe për të tërhequr turistë dhe investitorë. Për shembull, ngjarjet vendase ndërkombëtare, si Mbrëmjet Strugane të Poezisë, Mbrëmjet e Operës së Majit, Festivali i Xhazit në Shkup, Festivali Vera e Ohrit, Festivali i Kamerës së Filmit Vëllezërit Manaki, Festivali i Valleve, Festivali Folklorik Ballkanik, Seminari për gjuhën maqedonase, karnavalet në Vevçan dhe Strumicë, kanë një ndikim të madh në tërheqjen e turistëve.
Kontribut të madh në tërheqjen e turistëve jep edhe gastronomia jonë e pasur si trashëgimi kulturore tradicionale jomateriale, ku shembuj të mirë janë organizimi i ditëve të ushqimit tradicional që janë më të njohura në disa qytete tona, siç janë ditët e "Piftijadës" në Shtip, "Birra Fest” në Prilep e të tjera.
Maqedonia si vend me shumë male, tre liqene natyrore dhe bukuri të tjera natyrore, përveç ekoturizmit, ka mundësi për zhvillimin e turizmit sportiv, si çiklizëm malor, paragliding (që tashmë organizohet në Krushevë), lojëra në ujë dhe të ngjashme.
Strategjia kombëtare për kulturën dhe turizmin
Nisur nga sa më sipër, si dhe nga fakti që aktualisht nuk kemi një Strategji Kombëtare të vlefshme, sepse e fundit „Strategjia Kombëtare për Zhvillimin e Kulturës ka qenë për periudhën 2018-2022“, supozoj se Ministria e Kulturës dhe Turizmit do të nisë një procedurë për përgatitjen e një strategjie të re në të cilën do të përfshihet edhe turizmi ose do të përgatiten strategji të veçanta për të dy sektorët.
Së pari, në strategjinë e re, vëmendje e madhe duhet t'i kushtohet intensifikimit të bashkëpunimit ndërsektorial ndërmjet ministrive përkatëse dhe institucioneve në nivel qendror dhe vendor.
Bashkëpunimi më i madh ndërsektorial do të mundësonte përmirësimin e infrastrukturës, masa më të mëdha monitoruese dhe ndëshkuese për ndotjen e mjedisit natyror e kulturor dhe ndërtimet pa leje pranë objekteve kulturore.
Në strategji është e rëndësishme t'i kushtohet vëmendje nevojës së menaxhimit të zonave arkeologjike ekzistuese për aksesin më të lehtë të tyre për turistët, në mënyrë që ato të bëhen të vetëqëndrueshme, duke ndjekur shembullin e lokaliteteve të Stobit, Heraclea dhe Sh. Pantelejmon në Ohër.
Gjithashtu nevojitet një bashkëpunim më i madh me operatorët turistikë të huaj dhe rrjetëzimi me agjencitë dhe shoqatat turistike ndërkombëtare për të promovuar më shumë vendin tonë dhe për të mundësuar turizmin gjatë gjithë vitit.
Burimi: pixabay.com
Në këtë drejtim, duhet t'i kushtohet më shumë vëmendje edhe marketingut cilësor dhe të përhershëm për bukuritë dhe mundësitë për të vizituar destinacionet turistike dhe llojet e turizmit në vend. Kemi shumë mite, histori për vendin tonë dhe historinë e tij të pasur dhe të stuhishme, por fatkeqësisht shumë pak përdoren për afirmimin dhe promovimin e tij.
Në strategji duhet të theksohet dhe më pas të miratohen rregullore ligjore në të cilat do të saktësohet se vetëm guidat turistike maqedonase mund t'i udhëzojnë turistët e huaj nëpër vend.
Strategjia e re duhet të marrë në konsideratë edhe rreziqet që sjell turizmi masiv, i cili mund të ndikojë seriozisht në mirëmbajtjen dhe ruajtjen e objekteve kulturore dhe natyrore, si ndërtimi i resorteve turistike në vija bregdetare të ndjeshme, urbanizimi i tepruar në qendër të qytetit, i cili mbrohet si trashëgimia kulturore kombëtare, ndotja me mbeturina të lëna pas nga turistët dhe të ngjashme. Çdo lokalitet që përfaqëson trashëgiminë kulturore ose natyrore, dhe veçanërisht lokalitetet e trashëgimisë botërore, duhet të menaxhohet siç duhet. Prandaj, është e rëndësishme në strategji të theksohet nevoja e respektimit të vendimeve të duhura të marra nga institucionet përgjegjëse të shtetit për menaxhimin e objekteve kulturore dhe natyrore, veçanërisht pasi vendi ynë është nënshkrues i Konventave të UNESCO-s për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore dhe natyrore botërore, trashëgimisë kulturore jomateriale, promovimit dhe mbrojtjes së diversitetit në trashëgiminë kulturore, etj.
Një sfidë e madhe për ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe natyrore është t'u mundësojë njerëzve të vizitojnë vende të tilla pa shkaktuar efekte negative. Secili lokalitet kërkon menaxhim të përshtatshëm turistik dmth. menaxhimi i turizmit.
Strategjia e re do të duhet të marrë në konsideratë një sërë çështjesh relevante, duke përfshirë krijimin e kushteve për zhvillimin lokal të turizmit, industritë kreative si kontribut në zhvillimin ekonomik të komunave nëpërmjet mbështetjes financiare për bashkëpunim me sektorin e biznesit vendor dhe përjashtimeve nga taksat, veçanërisht për promovimin e turizmit kulturor, industrive kulturore, zejtarisë dhe skenës së pavarur kulturore.
Si në shumë vende të tjera të botës, industria kulturore dhe krijuese duhet të fitojë gjithnjë e më shumë rëndësi në Maqedoni. Industritë kulturore dhe krijuese përfaqësojnë një nga sektorët me rritje më të shpejtë në ekonominë globale. Promovimi i këtij sektori kërkon një investim të caktuar të kapitalit, por për rrjedhojë sigurohet përfshirja e drejtpërdrejtë e popullatës vulnerabël, përfshirja e grave, të rinjve dhe personave të rrezikuar social. Në këtë drejtim, trashëgimia kulturore jomateriale ka një rol të madh. Përfaqëson një pasuri të paçmuar njohurish dhe vlerash që forcojnë zhvillimin e vazhdueshëm njerëzor dhe ekonomik. Prandaj, është i nevojshëm integrimi sa më i mirë i trashëgimisë kulturore jomateriale për zhvillimin e përhershëm të komuniteteve lokale, duke ndryshuar marrëdhëniet midis jetës rurale dhe urbane, karakteristikat e lidhjeve shoqërore, si dhe transformime të tjera sociale dhe kulturore.
Në Strategjinë e re, vëmendje duhet t'i kushtohet edhe turizmit virtual, sepse teknologjia e re bën të mundur 'vizitimin' e vendeve të trashëgimisë botërore dhe vendeve të tjera pa udhëtuar fizikisht drejt tyre. Në disa vende, për shembull, në parqet argëtuese dhe muzetë, me përdorimin e ekraneve tredimensionale dhe efekteve speciale, janë rindërtuar fshatra të tëra ose pjesë të qyteteve. Në mënyrë të ngjashme, vizitat në muzetë dhe ekspozitat me famë botërore janë gjithashtu të mundshme. Ky në vetvete përfaqëson një lloj të ri turizmi. Ai mundëson një qasje të lehtë dhe gjithëpërfshirëse për turistët potencialë që fillimisht të njihen virtualisht me monumentet në vendin tonë dhe më pas t'i vizitojnë ato menjëherë, për shkak të informacionit dhe njohurive paraprake të marra, si dhe kuriozitetit.
Jam thellësisht e bindur se vetëm duke kuptuar kulturën dhe turizmin në këtë mënyrë mund të arrihet një zhvillim i përhershëm dhe i qëndrueshëm.
Vendi ynë ka të gjithë potencialin për të aplikuar kulturën dhe turizmin në programet dhe strategjitë e tij të zhvillimit. Edhe pse i vogël, vendi ynë është një thesar i trashëgimisë natyrore dhe kulturore (materiale dhe jomateriale), e cila ndër shekuj dhe me diversitetin e saj në shprehjen kulturore është bërë gjithnjë e më e vlefshme, duke zotëruar vlera universale. Dhe kultura jonë bashkëkohore në të gjitha format e saj shprehëse (letërsia, filmi, muzika, artet e bukura, teatri dhe vallëzimi etj.) përfaqëson një pjesë domethënëse dhe të spikatur në mozaikun e përgjithshëm kulturor të njerëzimit.
Në vitin 2015, qyteti i Manastirit u shpall Qytet krijues i UNESCO-s për film, por deri më tani, mbi të gjitha, qyteti dhe shteti nuk e kanë përdorur këtë emërtim prestigjioz për qëllime propagandistike dhe promovuese me qëllim tërheqjen e turistëve, zhvillimin dhe kërkimin e fondeve për promovimin e kamerës së Festivalit Ndërkombëtar të Filmit “Vëllezërit Manaki”, festivali “Kamera 300” dhe zhvillimi i qytetit në përgjithësi. Vitet e kaluara nuk e kam vënë re që qyteti dhe organizatorët e festivaleve të filmit të mos e popullarizojnë këtë fakt gjatë fjalimeve të tyre publike për pjesëmarrësit e huaj. Është komuna ajo që duhet ta shpallë këtë në çdo rast, por edhe të kërkojë fonde nga programi përkatës i UNESCO-s për qytetet krijuese, si dhe nga partnerët e huaj, aq më tepër që qyteti ka pasur më parë iniciativën për të ndërtuar një qytet filmik, që kërkon shumë mjete financiare, por fondet do të mbuloheshin shpejt dhe do të krijonin një fitim të vazhdueshëm nga vetë qyteti i filmit.
Së fundi, por edhe më e rëndësishmja është që fillimisht të pastrohen të gjitha mbetjet e shpërndara përgjatë autostradave dhe qyteteve, veçanërisht në vendet turistike dhe kryeqytetin e vendit, sepse kur ftohen mysafirë, fillimisht pastrohet shtëpia.
