fbpx

Jutuberët – idhuj në epokën digjitale

Dr. Vuk Vuçetiq

Media

31.01.20

Прегледи
МК  SR

d-r Vuk Vuçetiq

Vuk Vucetic 200x250Edhe pse mund të konkludohet se njerëzit që prodhojnë ose shfaqen në video në kanalin Youtube (i ashtuquajturit jutuber) mund të jenë paralajmërues të disa ndryshimeve pozitive në shoqëri, duket ashtu vetëm në sipërfaqe. Jutuberët lidhin ekzistencën e tyre me interesat komerciale dhe do të vazhdojnë të krijojnë përmbajtje që mund t'i arkëtojnë. Në fund të fundit, jutuberët janë vetëm një degë e flukseve udhëheqëse kapitaliste.

Në këtë epokë të Internetit, të rinjtë kalojnë gjithnjë e më shumë kohë në platforma të ndryshme sociale në internet. Platformat më të njohura sociale për ta gjithsesi se janë Facebook (Facebook), Instagram (Instagram), dhe natyrisht Jutjub (YouTube). Në fillimet e saj, YouTube ishte konceptuar si një platformë që duhet t'i lejojë të gjithë të ngarkojnë dhe shpërndajnë përmbajtje të ndryshme video falas. Në fakt, shfaqja e Jutjubit , paralajmëroi epokë në të cilën përdoruesit janë në qendër të vëmendjes dhe jo vetëm që mund të konsumojnë përmbajtje por edhe të krijojnë dhe publikojnë vetë. Pas 15 vitesh në YouTube, gjërat kanë ndryshuar në mënyrë dramatike. YouTube nuk është më hapësirë për përdoruesit të shprehen në mënyrë krijuese, por është bërë një platformë komerciale për të fituar para që përdoret jo vetëm nga individët por edhe nga korporatat. Profesoresha Josie Van Dyke shpjegon që YouTube në të vërtetë është shndërruar në media "e cila tani është një nyje e rëndësishme e ekosistemit evolues të konglomerateve të mediave që menaxhon Google".

Mjedisi i ri digjital i mbizotëruar nga Google (pronësi e të cilit është YouTube) dhe gjigantëve të tjerë digjitalë (Apple, Amazon, , Microsoft dhe Facebook) ka prodhuar idhuj të rinj për të rinjtë e lindur në epokën digjitale). Sigurisht, ne po flasim për YouTube. Ata janë kryesisht milenialë që xhirojnë dhe postojnë video (interesante) në YouTube çdo ditë dhe janë me të vërtetë të njohura me popullatën e re.

Një nga arsyet e popullaritetit të sotëm në YouTube është se, ndryshe nga mega yjet e tjerë të njohur (të filmit, muzikës, sportit), ata janë shumë më të arritshëm për fansat e tyre. Për më tepër, Jutjuberët flasin gjuhën e të rinjve, kuptojnë zakonet dhe nevojat e tyre dhe, përgjithësisht, sillen sipas vlerave dhe mënyrave të jetesës së rinisë. Me fjalë të tjera, Jutujuberët janë si ata, fëmijë nga lagja. Ata përfitojnë nga të gjitha avantazhet e platformës, mbi të gjitha fitojnë para dhe të bëhen të njohur, që në të vërtetë është qëllimi i tyre kryesor. Në këtë drejtim, të gjithë Jutjuberët "profesional" kanë pajisje shumë të shtrenjta të prodhimit. Sigurohuni që videot e tyre të jenë tërheqëse, të pasuruara me efekte vizuale të ndryshme, detaje dhe një sfond të veçantë muzikor që jep një dinamikë dhe kuptim të caktuar.

Nga lojtarë deri tek instruktorët e fitnesit - të gjithë janë Jutjuberë

Në vitet e fundit ka pasur një ekspansion të Jutuberëve të cilët publikojnë përmbajtje të ndryshme të cilat mund të shërbejnë si kriter për klasifikimin e tyre.

Në radhë të parë duket se janë grupi më i përhapur - gejmerët, respektivisht Jutjuberët të cilët i kushtojnë përmbajtjen e tyre lojërave dhe komenteve të video lojërave. Video lojërat janë shumë të njohura me fëmijët dhe të rinjtë, kështu që duke e shikuar këtë përmbajtje ata në të vërtetë mund të përmirësojnë aftësitë e tyre të lojës. Gjithashtu ata mund të lidhen me fëmijë të tjerë. Duket se luajtja e lojërave në të vërtetë është mënyra më e lehtë për të arritur sa më shumë publik që është e mundur. Më saktësisht, lojtarët nuk duhet të jenë veçanërisht krijues për të krijuar përmbajtje origjinale në video (siç duhet të bëjnë Jutjuberët e që nuk janë gejmerë) sepse përmbajtja tashmë u është dhënë atyre. Ata vetëm duhet të komentojnë sa më interesante të jetë e mundur dhe të jenë të suksesshëm në lojëra. Gejmerët përdorin gjuhën specifike të të rinjve, si dhe të folurën e rrugës, e cila shpesh përfshin sharje. Sharja në të vërtetë është një nga karakteristikat kryesore të "kulturës së gejmerëve", kështu që fjalori nuk duhet të barazohet me, shembull, mungesë edukate, kulture ose qëllim për të ofenduar ose dëmtuar dikë. Sharjet dhe përdorimi i fjalëve vulgare në atë botë kanë një rol krejtësisht të ndryshëm. Me sharjet në të vërtetë tejkalohen barrierat midis gejmerit/Jutjuberit dhe publikut dhe kështu arrihet një lloj afërsie. Në këtë kontekst, sharjet janë një lloj katalizatori që përshpejton afrimin midis pjesëmarrësve, mundëson komunikim të drejtpërdrejtë dhe shkatërron distancën që ekziston midis aktorëve të panjohur në komunikim. Gjithashtu mund të vërehet se përdoruesit me famë botërore të YouTube, si Felix Kjellberg, i njohur si PewDiePei (Jutjuberi më popullor me 102 milion ndjekës), në të vërtetë i kanë filluar karrierat e tyre si lojtarë.

Edhe pse gejmerët janë grupi më i përhapur, grupi më popullor i Jutjuberëve janë ata që krijojnë përmbajtje komike dhe argëtuese. Kjo kategori gjithashtu mund t'i përfshijë edhe ata që publikojnë "content" (shprehje e jutjuberëve) që karakterizohet si shaka praktike ose një shaka e kurdisur (prank) ose sfidë (challange). Me fjalë të tjera, këta jutjuberë janë mjeshtër për forma të ndryshme "çmendurie" dhe "aventure", por shpesh krijojnë përmbajtje që paraqesin forma të ndryshme të sfidës (challange) për publikun që do të gjejnë në rrugë ose të ngjashme gjatë filmimit të video përmbajtjeve. Këto lloje të përmbajtjes shpesh kanë për qëllim të tronditin publikun me një humor të bollshëm të thjeshtë dhe provokues. Këta jutjuberë shpesh janë të gatshëm të bëjnë vetë disa punë të pazakonta, të tilla siç janë të hanë ushqime të pazakonta, të lahen në ujë të ftohtë dhe ngjashëm. Ata dinë të publikojnë video muzikore për të tërhequr vëmendjen.

Gjithashtu ndër jutjuberët më të njohur janë ata që merren me disa nga temat e mëposhtme: gatim, kozmetikë, modë, fitnes dhe pamje fizike, "bëje vetë" (do it yourself), etj. Mund të themi se këta jutjuberë zënë një vend të rëndësishëm në skenë, megjithëse janë dukshëm më pak të popullarizuar sesa, të themi, gejmerët ose argëtuesit.

Për një grusht llajke edhe abonime

Kur bëhet fjalë për suksesin komercial, jutjuberët në përgjithësi bazohen në vlerësime dhe sponsorë. Logjika është shumë e thjeshtë. Numri më i madh i abonentëve (subscribers), ose më shumë lajke, abonime dhe shpërndarje (shares) sjellin më shumë popullaritet për jutjuberin. Popullariteti tërheq sponsorët që paguajnë jutjuberët për t'i reklamuar produktet e tyre në mënyra të ndryshme. Reklamimi mund të jetë i drejtpërdrejtë, d.m.th., të themi që një jutjuber pi një pije popullore (për shembull, koka kola), ose mban një gardërobë të një marke të caktuar, përdor markë të njohur të telefonit, kamerës, etj. Jutjuberët gjithashtu në mënyrë indirekte mund të reklamojnë destinacione turistike, restorante, klube, ushqime, pajisje sportive, etj, me atë që diçka nga e lartpërmendura "krejt rastësisht" do të gjendet në postimet e tyre. Në praktikë, mund të thuhet se jutjuberët janë bërë platformë e reklamimit të lëvizshëm dhe ndodh shpesh përmbajtja që transmetojnë ata shërben vetëm si arsye për të reklamuar një produkt, ide, etj. Për shembull, videot në YouTube që incizojnë video ushqimesh, ose ato që merren me fitnes, në të vërtetë krijojnë përmbajtje në mënyrë që të promovojnë disa nga koleksionet më të fundit të pajisjeve sportive ose enëve të një kompanie, etj.

Jutjuberi më i paguar sipas Forbes është djali Ryan Kaji që bëri 26 milion dollarë përmes YouTube midis qershorit 2018 dhe qershorit 2019. Është një djalë tetë vjeçar i cili (me ndihmën e prindërve të tij) filloi të postojë video që në moshën tre vjeçe. Atëherë përmbajtjet lidheshin ngushtë me promovim të paguar dhe recensione/analiza të caktuara të lodrave. Sot, ky djalë është praktikisht kompani më vetvete, pasi tashmë ai ka linjën e tij të lodrave, rrobave dhe ngjashëm. Ai gjithashtu ka shfaqjen e tij "Bota e Rajanit"(Ryan’s World), e cila transmetohet në Nickelodeon.

Jutjuberite idoli vo digitalnata dobaBurim: mia.mk

Skena ballkanike në YouTube

Në sferën publike shpesh mund të dëgjohet se skena e Ballkanit në YouTube është një nga "më të fortat" në Evropë dhe në botë. Këtu do të prezantojmë shkurtimisht përfaqësuesit më të njohur dhe më të rëndësishëm të skenës së YouTube në Ballkan. Jutjuberët nga Serbia padyshim janë më të popullarizuarit në Ballkan. Midis tyre, më të njohurit janë "Muxha" (Stefan Vuksanoviq) (1.61 milion ndjekës), që konsiderohet të jetë" babai" i skenës serbe në YouTube. Ai ishte ndër të parët që krijoi profil dhe filloi të incizojë përmbajtje të përqendruara në video lojëra. Ndonjëherë boton disa recensione të pajisjeve të reja teknologjike (gadgets), si dhe momente familjare (festimet e Vitit të Ri, shkëmbimi i dhuratave të Vitit të Ri, etj.). Sidoqoftë, përqendrimi kryesor është te video lojërat për të cilat ai njihet më së miri.

Megjithëse ka pak më pak ndjekës sesa "Muxha", për "Baka Prase" (Bogdan Iliq) (me 1.55 milion ndjekës), mund të themi me siguri se është jutjuberi më i popullarizuar dhe më i pasur në Ballkan. Që në vitin 2011, filloi karrierën e tij në YouTube si gejmer dhe sot ai boton lloje të ndryshme të përmbajtjeve: skica argëtuese, sfida, kurdisje, komentime të videove dhe këngëve të njerëzve të tjerë (disstracks) madje edhe videot e tij muzikore. Muzika e tij futet në zhanrin e muzikës bashkëkohore mejnstrim (mainstream) që ndërthur hip-hop dhe trap, që sigurisht është e popullarizuar te të rinjtë. Ashtu si me Muxha, anëtarët e familjes së tij shpesh shfaqen në video përmbajtjet që i publikon ai, të cilat mund të jenë interesante dhe të krijojnë një sens afërsie dhe besimi. Shpesh, ky jutjuber është kritikuar për përdorimin e fjalëve vulgare dhe sharjeve në klipet e tij, por siç thotë ai vetë, ai nuk dëshiron të korrigjohet, sepse nuk do të ishte ai që është. Ai mendon se publiku e do atë ashtu siç është dhe fjalorin që përdor është pjesë përbërëse e tij. "Baka Prase" ka një tjetër kanal, "Baka Sepra", i dedikuar ekskluzivisht për video lojëra. Duke pasur parasysh shumëllojshmërinë e përmbajtjes që publikon, e cila tërheq shumë vëmendje, ai është praktikisht udhëheqës dhe përcaktues i trendeve në skenën e YouTube-it. Në pothuajse çdo klip, ai lajmëron publikun e tij të blenë bluza dhe dukser me mantrën e tij "shaimce", që realizon fitime shtesë, por gjithashtu promovon një stil të caktuar të modës.

Në Bosnjë dhe Hercegovinë, jutjuberët më të popullarizuar janë "Omço" (Omer Nadareviq) dhe "Meca" (Amel Druzhanoviq). "Omço" ka 1.2 milion ndjekës, ndërsa Meca ka mbi 650 mijë. Ata të dy rezultojnë të jenë argëtues, respektivisht jutjuberë të cilët postojnë skica që synojnë ta bëjnë publikun të qeshë dhe të argëtohet. Në klipet e tij, "Omço" synon të bëjë shaka në kurriz të boshnjakëve. Në një mënyrë qesharake dhe nganjëherë të çuditshme, ai dëshiron të shpjegojë se si boshnjakët sillen në situata të caktuara (titujt e disa prej klipeve: "Boshnjaku shkon në Gjermani", "Fshatari boshnjak në motoçikletë", "Thiu boshnjak në pishinë"). Omço dhe Meca shpesh shfaqen së bashku në video skica. Përndryshe, skicat e "Mecës" janë më të moderuara dhe kanë të bëjnë me një temë shumë të ndryshme nga ajo e "Omços". Ndër gejmerët më të njohur në BdheH janë "Imperator FX" (Nermin Rapkiq) dhe "Ceriks" (Adnan Ceriq), të cilët publikojnë përmbajtje që lidhen kryesisht me video lojëra. Nga BdheH duhet të përmendë gjithashtu "Zagu dhe Filipa" që publikojnë përmbajtje të ndryshme, kryesisht për fëmijë. Ata, për dallim nga përdorues të tjerë në YouTube, përdorin gjuhë modeste. Ata hapën kanalin në vitin 2016 dhe deri më tani kanë 625 mijë ndjekës. Jutjuberi më i njohur në Kroaci është "Doctor DS", Një kanal që tregon video si të bëni diçka vetë, me 954 mijë ndjekës. Nga ana tjetër, gejmerët më të njohur kroat janë "KingsOfFailShow(951 mijë ndjekës) dhe "Bloodmaster(886 mijë ndjekës). Sidoqoftë, edhe pse ndoshta jo më i njohuri, është e sigurt që "agadmator"(Antonio Radiq) është jutjuberi më interesant nga Kroacia. Agadmator është një gejmer që po fiton popullaritet duke komentuar, as më pak, e as më shumë, lojërat e shahut. Përndryshe, ky është jutjuberi shahist i parë në botë me më shumë se 500 mijë ndjekës. Në Mal të Zi ka një numër jutjuberë si "adnanbro (601 mijë ndjekës), "idzo"(325 mijë),"bengo"(267 mijë) për të cilët mund të thuhet se janë gejmerë klasikë që botojnë çdo ditë përmbajtje të video lojërave. Më në fund, Maqedonia dallohet "GP" (196 mijë ndjekës), i cili boton një larmi përmbajtjesh, nga video lojëra deri në video spote.

Duket se jutjuberët e Ballkanit përfundimisht e kanë marrë përsipër rolin e idhujve të të rinjve. Shfaqjet e tyre (Balkantubefest) janë vizituar dhe botimet e tyre të reja priten me padurim. Edhe pse janë shumë të popullarizuar, jutjuberët vendas nuk mund të mburren me origjinalitet të veçantë, pasi që shpesh kopjojnë format dhe përmbajtjet tashmë të testuara dhe të publikuara nga kolegët më të njohur nga vendet perëndimore, kështu që mund të thuhet se ata zakonisht ecin rrugëve tashmë të depërtuara përmes "fshatit global". Sidoqoftë, është mirë që jutjuberët së fundmi shfaqen në rolin e promovuesit ose ambasadorë të OJQ-ve dhe organizatave ndërkombëtare të ndryshme. Ata mund të tërheqin më lehtë vëmendjen ndaj problemeve të caktuara me të cilat përballen të rinjtë (dhuna, gjuha e urrejtjes, mbrojtja e të dhënave në internet, etj.), sesa fushatat e organizuara. UNICEF nga Bosnja dhe Hercegovina si pjesë e fushatës "degjofëmijën" për vitin 2019 angazhoi jutjuberë të njohur të BdheH - Ceriks dhe Vëllezërit Gajiq, për t'i promovuar të drejtat e fëmijëve dhe të arrijnë më lehtë deri te fëmijët. Përmes postimeve dhe tregimeve në profilin në Instagram të UNICEF BdheH dhe përmes profileve të tyre, Braco dhe Ceriks u bënë thirrje fansave të tyre dhe UNICEF BiH të bëjnë çfarëdo lloj pyetjesh që i intereson dhe që kanë të bëjnë me të drejtat e fëmijëve. Në më pak se dy orë, u bënë më shumë se 100 pyetje, me Braco dhe Ceriks duke iu përgjigjur përmes disa transmetimeve të drejtpërdrejta. 

Megjithëse nga ky shembull mund të konkludohet se jutjuberët mund të jenë pararendës të disa ndryshimeve pozitive në shoqëri, megjithatë duket sikur është vetëm në sipërfaqe. Përgjegjësia e tyre duhet të jetë e madhe sepse janë bërë heronj të të rinjve, por kjo nuk do të thotë që heronjtë e rinj të mediave do të "shpëtojnë botën". Jutjuberët lidhin ekzistencën e tyre me interesat komerciale dhe do të vazhdojnë të krijojnë përmbajtje që mund t'i arkëtojnë. Në fund të fundit, jutuberët janë vetëm një degë e flukseve udhëheqëse kapitaliste.

Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose para se të merrni përmbajtjen
Vërejtje: Mendimet dhe qëndrimet e këtij shkrimi janë të autorit dhe nuk i reflektojnë pozicionet e Institutit për studime komunikuese e as të donatorit.

Dr. Vuk Vuçetiq

Dr. Vuk Vuçetiq ka diplomuar në vitin 2010 në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Sarajevës Lindore, në drejtimin gazetari. Studimet master për komunikim i ka përfunduar në vitin 2013 në Fakultetin e Shkencave Politike në Sarajevë me temën “Spektakli politik si fenomen mediatik – shembulli i Bosnjës dhe Hercegovinës”. Në vitin 2018 ka mbrojtur disertacionin e doktoraturës në Fakultetin e Shkencave Politike në Sarajevë me temën “Polemikat e mediatizimit të politikës në Bosnjë dhe Hercegovinën bashkëkohore.” Që nga viti 2011 është në marrëdhënie të rregullt pune në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Sarajevës Lindore në Katedrën e Gazetarisë.