Mali i Zi filloi zyrtarisht negociatat me Bashkimin Evropian (BE) më 29 qershor 2012 dhe gjatë rrugës, si pjesa tjetër e Evropës dhe e botës, nuk ishte dhe nuk është rezistent ndaj fuqisë së propagandës, dezinformimit dhe lajmeve të rreme.
Mali i Zi, si një vend që është në proces negociatash me BE-në, e përshtat politikën e jashtme me BE-në. Dhe që nga fillimi i luftës në Ukrainë, numri i dezinformatave është shtuar, kështu që në portalin e Radiotelevizionit të Malit të Zi (RTCG) është publikuar dezinformata se Mali i Zi ka dëbuar ambasadorin rus dhe jo një diplomat, që në fakt ishte lajm i vërtetë.
Një nga lajmet e fundit që tronditi opinionin ishte informacioni se BE-ja po kthen vizat për qytetarët malazezë. Ky informacion është keqinterpretuar gjatë vizitës së zyrtares së BE-së Tanja Fajon në Mal të Zi në janar të këtij viti. Informacionet nga portali “Zëri i Malit të Zi”, për vendimin e pretenduar të BE-së për vendosjen e regjimit të vizave për Malin e Zi, shkaktuan komente të mprehta nga qytetarët në rrjetet sociale dhe një numër të madh reagimesh negative. Zyra e BE-së në Mal të Zi e mohoi atë informacion.
Duke iu referuar harmonizimit të sigurisë dhe politikës së jashtme të Malit të Zi në rrugën drejt BE-së, portali Dan ka publikuar një tekst në të cilin i referohet Ministrisë së Punëve të Jashtme, nga ku thuhet se Mali i Zi duhet të harmonizojë plotësisht vendimet e tij me BE-në, edhe kur ka të bëjë me pezullimin e marrëveshjes së BE-së për lehtësimin e vizave me Rusinë. Kjo do të thotë se procesi i mbërritjes ruse në Mal të Zi do të jetë më i komplikuar, por jo i ndaluar.
Në artikullin e portalit Srbin.info qëndron titulli: Avetinje pa fytyrë: Mali i Zi dëshiron t'i ndalojë rusët të hyjnë në vend.
Për të sqaruar, pezullimi i Marrëveshjes do të thotë që qytetarët rusë nuk do të gëzojnë më akses të privilegjuar në BE, për shembull për qëllime turistike dhe rekreative. Ata do të përballen me të ashtuquajturin proces aplikimi për viza më të gjatë, më të shtrenjtë (nga 35 në 80 euro) dhe më të vështirë, si dhe më shumë kufizime për vizat me shumë hyrje.
Një nga kapitujt kyç që trajton Mali i Zi në rrugëtimin e tij në procesin e anëtarësimit në BE janë kapitujt 23 dhe 24, pra progresi në luftën kundër krimit dhe korrupsionit. Qeveria publikoi së fundmi projektligjin për konfiskimin e pasurisë, i cili u komentua dhe u kritikua gjerësisht nga publiku profesionist dhe laik. Në portalin Borba është publikuar një tekst me titull: Komisioni Evropian (KE) dje ka mbështetur Ligjin për origjinën e pronës dhe sot kërkon rishqyrtimin e tij: “Duhet të bëhen konsultime publike”.
Në tekst thuhet se KE-ja fillimisht e mbështeti Ligjin dhe më pas, siç sugjeron titulli, ndryshoi mendje dhe urdhëroi një rishqyrtim.
Burimi: freepik.com
Përkundër pretendimeve të lartpërmendura, nuk ka asnjë dëshmi që sugjeron se KE ka ndryshuar mendje në lidhje me Ligjin për Konfiskimin e Pasurisë.
Ligji nuk njeh lajme të rreme
Vendet në Ballkan dhe Evropën Juglindore janë më të rrezikuara kur bëhet fjalë për lajme të rreme dhe dezinformata, sipas Indeksit të Shkrim-leximit Mediatik 2022. Kjo shihet në indeksin e Iniciativës Ballkanike për Media të Lira, ku Mali i Zi është në vendin e 35-të.
Korniza ligjore e Malit të Zi nuk e ka definuar lajmin e rremë, ndërsa Kodi Penal përmban veprën penale “shkaktim paniku dhe prishje rendi”. Në shtet funksionon edhe Këshilli i Mediave për Vetërregullim – organ i pavarur vetërregullues që monitoron punën e mediave të shkruara, elektronike dhe online.
Disa media private, më të lexuara, kanë avokatin e tyre të popullit. Roli i Avokatit të Popullit është të mbrojë të drejtat e qytetarëve dhe të veprojë sipas ankesave dhe kundërshtimeve të tyre. Opinioni gjithashtu përmban një rekomandim se çfarë duhet bërë për të eliminuar dëmtimin, si dhe një afat për eliminimin e tij. Opsioni që çdo media të ketë avokatin e vet të popullit, në parim nuk është i keq. Megjithatë, një pjesë e publikut gjithmonë mund të vërë në dyshim pavarësinë e tij në raport me menaxhmentin, në varësi të trajtimit të një ankese të caktuar.
Në pritje të Strategjisë së mediave
Mali i Zi për herë të parë më hollësisht i trajton këto probleme në dokumentin “Strategjia e Medias” për periudhën 2022-2026, drafti i të cilit u publikua në mars të vitit të kaluar. Megjithatë, nuk ka propozime konkrete apo mekanizma të saktë për të luftuar përmbajtjen e diskutueshme mediatike.
“Praktika më e mirë europiane tregon se nuk është e mundur të luftohet ky problem vetëm me represion apo rregullim, por është i nevojshëm një konsensus minimal në komunitetin gazetaresk”, thuhet në dokumentin qeveritar, i cili ende nuk është miratuar. Strategjia mediatike, e paralajmëruar prej kohësh, ka ngelur ende “pezull”. Edhe qeveria aktuale, e cila humbi besimin në parlament në gusht të vitit të kaluar, nuk duket të jetë shumë e përkushtuar në hartimin e këtij dokumenti.
Me rastin e hartimit të Ligjit të ri për media, drejtori i Drejtorisë për media në Ministrinë e Kulturës, Nedjelko Rudoviq, tha se Ligji i ri parasheh mekanizma të rinj në luftën kundër dezinformatave duke nxitur vetërregullimin.
Sipas deklaratave të Rudoviqit, vetërregullimi është shkalla e parë dhe më e rëndësishme që merret me problemin e dezinformimit, dekonstruksionin e tij dhe duke vënë në dukje mediat dhe gazetarët që keqpërdorin ftesën e gazetarit, nuk respektojnë etikën dhe përhapin lajme të rreme.
Një përqindje e lartë pro anëtarësimit në Bashkimin Evropian
Të gjitha sondazhet prej vitesh tregojnë një nivel të lartë dakordimi, përkundër shkallës mjaft të polarizuar të shoqërisë malazeze, kur bëhet fjalë për anëtarësimin e vendit në BE. Anëtarësimi i Malit të Zi në BE është një nga synimet kryesore të pothuajse të gjitha partive politike parlamentare dhe e vetmja pikë që bashkon të majtën dhe të djathtën. Pas pandemisë së koronavirusit, luftës në Ukrainë, dezinformimi duket se nuk është përfaqësuar dhe diskutuar kurrë në publik, aq më tepër që përhapet edhe më shpejt dhe më lehtë falë rrjeteve sociale.
Nga viti në vit, BE-ja po problematizon gjithnjë e më shumë shfaqjen e dezinformatave dhe nëpërmjet strategjive dhe projekteve të ndryshme, ndihmon vendet anëtare si dhe kandidatët për ta luftuar atë.
Në Mal të Zi, që nga ky vit, arsimimi mediatik është një lëndë zgjedhore në shkollat fillore, e cila përfaqëson një bazë solide për brezat për të filtruar siç duhet përmbajtjen mediatike që në moshë të re.
Kushdo që do të ishte në pushtet në vend do të duhej t'i jepte përparësi luftës kundër dezinformatave dhe lajmeve të rreme. Dezinformimi shkatërron besimin në media dhe institucionet. Pa institucione të forta, nuk ka shtet ligjor dhe në fund të fundit, pa shtet ligjor, nuk ka hyrje në BE.
Teksti është pjesë e iniciative “Histori nga rajoni” që zbatohet nga Res Publica dhe Instituti për Studime të Komunikimit nga Maqedonia, në bashkëpunim me partnerët nga Mali i Zi (PCNEN), Kosova (Sbunker), Serbia (Autonomija), Shqipëria (Exit), dhe Bosnja dhe Hercegovina (Analiziraj.ba), në kuadër të projektit "Përdorimi i gazetarisë së bazuar në fakte për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të luftuar dezinformimin në hapësirën mediatike në Maqedoninë e Veriut" me mbështetjen e Ambasadës Britanike në Shkup.
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
