Sa i brishtë është kufiri ndërmjet të drejtës për të shprehur mendimin tim dhe mundësisë për të ofenduar dikë?
Liria e fjalës dhe e shprehjes së mendimit është një nga të drejtat themelore të njeriut. Por liria e shprehjes mund të abuzohet në situata të caktuara dhe të shndërrohet në krejt të kundërtën, në të ashtuquajturën “gjuhë urrejtjeje”. Fatkeqësisht, ngjarjet e fundit në publik, na detyrojnë të mendojmë se këto koncepte janë ende të paqarta dhe të pyesim veten se sa i brishtë është kufiri midis të drejtës për të shprehur mendimin tonë dhe mundësisë për të ofenduar një person tjetër.
Me rritjen e dixhitalizimit, potenciali i rrjeteve sociale për t'u bërë burim i vazhdueshëm i përhapjes së gjuhës së urrejtjes, duke përfshirë të gjitha format e gjuhës së urrejtjes, bëhet më i madh. Duket se numri i të miturve që përdorin rrjetet sociale është i lartë dhe ne vetëm mund të hamendësojmë se sa i madh mund të jetë numri i viktimave të gjuhës së urrejtjes, pa e ditur as fëmijët për këtë dhe se si kjo përvojë ndikon në zhvillimin e tyre psikologjik dhe social.
Komentet dhe mesazhet keqdashëse rriten në paragjykime dhe stereotipe, dhe kështu ndikojnë në shëndetin mendor të njerëzve dhe lënë pasoja në imazhin e tyre për veten, duke imponuar pyetje të tilla si: A jam mjaftueshëm i vlefshëm apo i dobishëm? Vërtetë nuk duhet të jetoj? Pse kam lindur ndryshe?
Çdo fyerje mund të kthehet në traumë
Ashtu si me çdo individ të rritur, si dhe me fëmijët me zhvillim atipik dhe tipik, çdo fyerje mund të zhvillohet në një traumë, nëse nuk trajtohet siç duhet. Ndikimi dhe përhapja e gjuhës së urrejtjes tek një i rritur ka më pak ndikim nëse personi ka një shkallë të lartë të vetëvlerësimit dhe respektit për veten.
Ndryshe nga të rriturit, fëmijët e vegjël janë në fazat e zhvillimit në të cilat ata janë ende duke u formuar si individë dhe kjo qasje, në vend të një mjedisi mbështetës dhe inkurajues, mund të lërë një gjurmë gjatë gjithë jetës në imazhin e fëmijëve për veten.
Në vitin 2022, në linjën telefonike Alo Bushavko për fëmijë dhe të rinj në Ambasadën e Fëmijëve në Megjashi, prindërit/kujdestarët e 15 fëmijëve me një lloj paaftësie (nga gjithsej 450 fëmijë), raportuan se fëmijët e tyre, si dhe familja, kanë përjetuar diskriminim nga grupet e prindërve që nënshkruan peticionet dhe parashtrojnë peticione - me qëllim që të zhvendosin një fëmijë "hiperaktiv", "specifik", "të ndryshëm", "të çuditshëm" në një klasë apo shkollë tjetër.
Prindërit/kujdestarët që organizojnë aktivitete të tilla ushqejnë tek fëmijët e tyre një ndjenjë dominimi dhe epërsie ndaj fëmijëve me zhvillim atipik, duke u përpjekur të mos bëjnë miq me ta dhe t'i përjashtojnë nga rrethi i tyre i miqve.
Burimi: freepik.com
A mund ta imagjinojmë se çfarë traumash kalon një fëmijë që përjashtohet nga grupi dhe vihet publikisht “në letër-muri”? A do të vërejmë se sa gradualisht, por me siguri, fëmija i përjashtuar zhvillon një ndjenjë izolimi nga mjedisi ku ai bën pjesë?
Po sikur të jetë fëmija ynë/i juaj në të ardhmen?
Përgjegjësia qytetare e secilit prej nesh është mënyra për të luftuar kundër gjuhës së urrejtjes
Fëmijët me aftësi të kufizuara përballen çdo ditë me lloje të ndryshme diskriminimi dhe për këtë arsye është më se e nevojshme të mbështeten fëmijët me zhvillim atipik në luftën kundër diskriminimit.
Pas marrjes së denoncimit për gjuhën e urrejtjes kundër Zoran Mijalkovit për shkak të diskriminimit ndaj tij dhe fëmijëve të tij me aftësi të kufizuara, Ambasada e Fëmijëve Megjashi menjëherë iu përgjigj autoriteteve.
Në denoncimin e bërë në Departamentin për Krimin Kompjuterik dhe Forenzikën DiGjitale në MPB, referuar nenit 394d, paragrafi 1, i Kodit Penal – Përhapja e materialit racist dhe ksenofobik përmes një sistemi kompjuterik – kërkohet nga Ministria e Punëve të Brendshme të marrë masat e duhura dhe të nevojshme.
Reagimi i autoriteteve (MPB) është në përputhje me detyrimin e vendit tonë për të ofruar “mbrojtje të barabartë nga çdo lloj diskriminimi”, siç thuhet në Nenin 7 të Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut dhe “Mbrojtja e fëmijëve nga të gjitha format e diskriminimit”, siç thuhet në nenin 2 të Konventës së OKB-së për të Drejtat e Fëmijës, pasi vendi ynë është nënshkrues i të dy dokumenteve.
Çdo përpjekje për të kontaktuar njerëzit me aftësi të kufizuara është e vlefshme
Rasti i gjuhës së urrejtjes drejtuar Zoran Mijalkovit dhe fëmijëve të tij me kushte zhvillimi nga spektri autik, fatkeqësisht nuk është rasti i parë i tillë në shoqërinë tonë. Vetëm një vit më parë, në shkurt të vitit 2022, opinioni ynë u shqetësua nga veprimi i një grupi prindërish të cilët nënshkruan një peticion duke kërkuar që një vajzë me sindromën Down, nxënëse në një shkollë fillore në Gostivar, të transferohet në një shkollë tjetër.
Në këtë rast, gjuha e urrejtjes u përkthye në sjellje, duke shkuar deri aty sa të kërkohet që vajza e ndryshme mes shumë fëmijëve të përjashtohet nga “shoqëria”.
Ambasada e Fëmijëve Megjashi, duke njohur nevojën për ndërgjegjësimin e publikut, në mesin e vitit 2022, zbatoi projektin "Ne mund të jemi të ndryshëm, por të gjithë kemi talent (fushatë për ngritjen e ndërgjegjësimit)", me mbështetjen financiare të Institutit për Studime të Komunikimit (në kuadër të projektit Reporting Diversity Network 2.0). Projekti ishte i shkurtër, por shkaktoi një sërë reagimesh pozitive në publik.
Përmes një fushate katërmujore në mediat sociale dhe kanalet mediatike, një konferencë për media, publikimin e mësimeve të nxjerra nga projekti dhe aktivitete të tjera, u bë një përpjekje për të ndikuar në perceptimin e fëmijëve dhe të rriturve me zhvillim atipik, duke e zhvendosur atë nga perceptimi i “paaftësisë” së tyre ndaj perceptimit të cilësive dhe aftësive të tyre si persona të pavarur nga tipikiteti i zhvillimit të tyre.
Në botimin „Mund të jemi të ndryshëm, por të gjithë jemi të talentuar“ profesionistët dhe prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara tregojnë mesazhe të rëndësishme që mund të kontribuojnë në ndërtimin dhe/ose kultivimin e një kulture pa gjuhën e urrejtjes:
“Koncepti i diversitetit nënkupton pranimin dhe respektin, të kuptuarit se çdo individ është unik, si dhe njohjen e dallimeve tona individuale. Janë këto variacione, kontraste, heterogjenitete që e bëjnë botën më të bukur dhe njerëzimin më krijues. Diversiteti shkon paralelisht me gjithëpërfshirjen, që nënkupton ndërgjegjësimin dhe përgjegjësinë ndaj vetes dhe të tjerëve. Është një rrugë me dy kahje ku empatia dhe simpatia janë drejtimet që duhet të ndjekim”, thotë Biljana Teovska, edukatore speciale dhe rehabilituese në SHFK "Stiv Naumov" nga Shkupi, në botimin „Ndoshta jemi të ndryshëm, por të gjithë jemi të talentuar“.
“Personat me aftësi të kufizuara janë një nga grupet më të margjinalizuara të shoqërisë për të cilët dimë pak, pra dimë se çfarë na thonë të tjerët për ta – statistikat jo të plota, kërkimet sporadike që fokusohen kryesisht në atë që ju mungon për të bërë jetën më dinjitoze të këtyre njerëzve, dëshmitë për familjet/kujdestarët/edukatorët/asistentët e tyre. Zërat e tyre rrallë dëgjohen. Prandaj çdo përpjekje për t'i arritur ato është e çmuar”, thotë Mimoza Petrevska Georgieva, nënë e një vajze të talentuar me sindromën Daun.
Si një antipod ndaj gjuhës së urrejtjes ndaj personave me aftësi të kufizuara, shikoni historitë e të talentuarve Renato, Ilina, Osman, Melani dhe Ruzhica!
Ju lutemi lexoni rregullat para se të komentoni ose shkarkoni Vini re: Pikëpamjet dhe qëndrimet e shprehura në këtë artikull janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Institutit për Studime të Komunikimit ose donatorit.
